Toshkent davlat yuridik Universiteti Jinoyat-protsessual huquqi

Guvohning advokati ishda ishtirok etishga u advokatlik guvohnomasini ko’rsatganidan va orderni taqdim etganidan so‘ng, guvoh chaqirilgan paytdan e’tiboran qo’yiladi.

Guvohning advokati: huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilayotgan shaxsning qaysi jinoyat ishi bo‘yicha chaqirilganligini bilish; guvohning so‘roq qilinishida, shuningdek u ishtiroki bilan o‘tkazilayotgan boshqa tergov harakatlarida ishtirok etish, unga qisqa maslahatlar berish; so‘roq qilayotgan shaxsning ruxsati bilan guvohga savollar berish; guvohni so‘roq qilishda ishtirok etayotgan tarjimonni rad qilish haqida qonunda belgilangan tartibda arz qilish; so‘roq tugaganidan so‘ng guvohning huquqlari va qonuniy manfaatlari buzilganligi to‘g‘risidagi, so‘roq bayonnomasiga kiritilishi lozim bo‘lgan arzlarini bayon etish huquqiga ega.

Guvohning advokati: guvohga zarur yuridik yordam ko‘rsatishi; dalillarni yo‘q qilish, soxtalashtirish, guvohlarni ko‘ndirishga urinish va boshqa qonunga xilof harakatlar orqali haqiqatni aniqlashga to‘sqinlik qilmasligi; ishni tergov qilishda va sud majlisi vaqtida tartibga rioya qilishi shart.
Jinoyat protsessida himoyachining faol va sidqidildan ishtirok etishi, o‘z himoyasi ostidagi shaxsning manfaatidan kelib chiqib, qonunda ko‘rsatilgan barcha usul va vositalarni qo‘llashi ishni ayblanuvchi foydasiga adolatli hal etishda muhim ahamiyat kasb etadi.

Jinoyat ishi yurituvida xulosa berish uchun zarur fan, texnika, san’at yoki hunar sohasida maxsus bilimlarga ega bo‘lgan har qanday jismoniy shaxs ekspert sifatida chaqirilishi mumkin.

Ekspert chaqirish, ekspertiza tayinlash va o‘tkazish Jinoyat-protsessual kodeksining 172–187-moddalarida nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.

Jinoyat ishi yuzasidan ekspert sifatida qatnashayotgan shaxs: ekspertiza qilish uchun tegishli ish materiallari bilan tanishish va undan kerakli ma’lumotlarni yozib olish; o‘ziga qo‘shimcha materiallar taqdim etilishi haqida iltimosnoma berish; basharti hal qilinishi lozim bo‘lgan masalalar uning mutaxassisligiga oid bo‘lmasa yoki xulosa berish uchun unga taqdim etilgan materiallar yetarli bo‘lmasa, xulosa berishning iloji yo‘qligi haqida hujjat tuzish; surishtiruvchi, tergovchi, prokurorning ruxsati bilan tergov harakatlari yuritilishida ishtirok etish va tergov harakatida ishtirok etuvchi shaxslarga ekspertizaga oid dalillarni tekshirishda sud muhokamasida ishtirok etish va sudning ruxsati bilan so‘roq qilinayotgan shaxslarga savollar berish; ashyoviy dalillarni va hujjatlarni ko‘zdan kechirish; o‘z xulosalarida faqat uning oldiga qo‘yilgan masalalar haqida emas, balki ekspertizaga oid boshqa masalalar bo‘yicha ham fikr bildirish; basharti ish yuritilayotgan tilni bilmasa yoki yetarlicha bilmasa, o‘z ona tilida xulosa va ko‘rsatuv berish hamda bu holda tarjimon xizmatidan foydalanish; surishtiruvchi, tergovchi, prokuror va sudning harakatlari hamda qarorlari ustidan shikoyatlar berish huquqiga egadir.
Ayni vaqtda ekspert sudning chaqiruviga binoan hozir bo‘lishi; oldiga qo‘yilgan savollar bo‘yicha yozma xulosalar berishi; o‘zi tomonidan o‘tkazilgan ekspertiza bo‘yicha ko‘rsatuvlar berishi va bu xulosalarni tushuntirish uchun qo‘yilgan qo‘shimcha savollarga javob berishi; dastlabki tergov materiallarini oshkor etmasligi; sud majlisi vaqtida tartibga rioya etishi shart. Ekspert uzrsiz sababga ko‘ra kelmagan taqdirda qonunda nazarda tutilgan javobgarlikka tortilishi mumkin. (Jinoyat-protsessual kodeksining 68-moddasi).