Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

Ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlash vaqtida zarar 
yetkazish. 
JKning 39-moddasida ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni 
ushlash vaqtida zarar yetkazish qilmishning jinoiyligini istisno etuvchi holat 
sifatida keltirilgan. Unga ko‗ra, ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni 
hokimiyat organlariga topshirish maqsadida ushlash vaqtida uni ushlash uchun 
zarur bo‗lgan choralarning chegarasidan chetga chiqmagan holda unga zarar 
yetkazish jinoyat sifatida baholanmaydi. 
Ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsga yetkazilgan zarar uni ushlash 
vaqtida yetkazilganligi barobarida ushlash uchun zarur bo‗lgan choralarning 
chegarasidan chetga chiqilmaganligi bilan ham ahamiyatli. Quyidagilar ijtimoiy 
xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlash choralari chegarasidan chetga chiqish 
deb topiladi: 
–
ushlash vositalari va usullariga; 
–
qilmishning xavflilik darajasiga; 
–
ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsning xavflilik darajasiga;
–
ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlash sharoitiga butunlay 
mos kelmaydigan harakatlar hamda ushlash zarurati taqozo etmagan 
holda ushlanayotgan shaxsga qasddan zarar yetkazish. 
Bunga misol sifatida qo‗shnisining uyiga o‗g‗irlik maqsadida kirgan 
o‗g‗rini ushlash niyatida shaxsning o‗g‗irlikni amalga oshirgan shaxsni ushlashga 
urinishi, uni quvishi, ushlash choralaridan chetga chiqmagan holda unga zarar 
yetkazishi tushuniladi. 
Ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etgan shaxsni ushlash vaqtida ushlashning 
zarur choralaridan chetga chiqish tegishincha JKning 101-modda (ijtimoiy xavfli 
qilmish sodir etgan shaxsni ushlashning zarur choralari chegarasidan chetga chiqib, 
qasddan odam o‗ldirish) yoki 108-modda (ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan 
shaxsni ushlashning zarur choralari chegarasidan chetga chiqib, badanga qasddan 
og‗ir shikast yetkazish)lari bilan javobgarlikka tortiladi. 
Ta‘kidlash lozimki, ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etgan shaxsni ushlash 
bilan bog‗liq harakatlarning qonuniyligini, shuningdek ushlashning zarur 
choralaridan chetga chiqilmaganlagini aniqlashda ijtimoiy xavfli qilmishni sodir 
etgan shaxsning ayni paytdagi xatti-harakatlari, ushlashga kirishgan shaxsning 
jismoniy imkoniyatlari, ruhiy holati va boshqa obyektiv holatlar inobatga olinadi. 
Ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etgan shaxsni ushlash nafaqat huquqni 
muhofaza qiluvchi organ xodimlarining, balki ijtimoiy xavfli qilmish sodir 
etilishidan jabrlangan shaxs hamda boshqa shaxslarning ham huquqi sanaladi.