Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

 
 
 
 
 
Ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlash vaqtida zarar 
yetkazish – 
ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni hokimiyat organlariga 
topshirish maqsadida ushlash vaqtida ushlash uchun zarur bo‗lgan choralarning 
chegarasidan chetga chiqilmasdan unga zarar yetkazish.
 

---

127 
Buyruq yoki boshqa vazifani ijro etish. 
JKning 40-moddasida buyruq 
yoki boshqa vazifani ijro etish qilmishning jinoiyligini istisno etuvchi holat sifatida 
keltirilgan. 
Unga binoan, shaxsning buyruq yoki boshqa farmoyishni, o‗z mansab 
vazifalarini qonunan bajarishi tufayli zarar yetkazish jinoyat sifatida 
baholanmaydi.
Mazkur holatda buyruq yoki boshqa farmoyish boshqaruv yoki ijro 
hokimiyati organlari tomonidan berilgan yoki topshirilgan bo‗lishi lozim. Lekin 
mazkur holat harbiy sohada boshqaruv yoki ijroni amalga oshirish faoliyatiga 
taalluqli emas. 
Buyruq yoki boshqa farmoyishni, o‗z mansab vazifalarini qonunan 
bajarishi tufayli zarar yetkazishni jinoyat sifatida baholamaslikning quyidagi 
shartlari mavjud: 
-
buyruq yoki boshqa farmoyish qonun hujjatlariga muvofiq bunday 
buyruq yoki farmoyish berish vakolati belgilangan shaxs tomonidan berilganligi; 
-
buyruq yoki boshqa farmoyish berishda uni bergan shaxsning 
vakolatlaridan chetga chiqilmaganligi; 
-
buyruq yoki boshqa farmoyish o‗rnatilgan tartibda (og‗zaki yoki yozma) 
hamda ijro etish uchun tushunarli tarzda berilishi; 
-
buyruq yoki boshqa farmoyishni mavjud sharoit va vositalar bilan 
bajarish imkoniyatining mavjudligi. 
Bunga misol tariqasida jamoat tartibini saqlash maqsadida ichki ishlar 
organlari xodimlari tomonidan ularga berilgan buyruqni qonunan bajarish tufayli 
ayrim fuqarolarga zarar yetkazilishini keltirish mumkin. 
Shaxsning buyruq yoki boshqa farmoyishni, o‗z mansab vazifalarini 
qonunan bajarishi tufayligina qilmishning jinoiyligi istisno etiladi. Biroq, buyruq 
yoki boshqa farmoyishning qonunga xilof ekanligi, shuningdek jinoiyligi uni 
bajaruvchi shaxsga oldindan ayon bo‗lgan hollarda jinoiy javobgarlik kelib 
chiqadi. Shu sababdan ham buyruq yoki boshqa farmoyishning g‗ayriqonuniy, 
jinoiy ekanligi sababli uni yoxud mansab vazifasini bajarmagan shaxsga nisbatan 
jinoiy javobgarlik kelib chiqmaydi.
Qayd etish kerakki, buyruq yoki boshqa farmoyishni yoxud o‗z mansab 
vazifalarini qonunga xilof ravishda amalga oshirish natijasida zarar yetkazish 
tegishincha JKning 205-modda (hokimiyat yoki mansab vakolatini suiiste‘mol 
qilish), 206-modda (hokimiyat yoki mansab vakolati doirasidan chetga chiqish), 
207-modda (mansabga sovuqqonlik bilan qarash), 208-modda (hokimiyat 
harakatsizligi), 209-modda (mansab soxtakorligi)lari bilan javobgarlikka tortiladi.