Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

6-§. L izin g (m oliya ijarasi) sh artn om asi
6.1. L izin g tu sh u n ch a si va h u q u q iy b elgilari
Lizing - inglizcha «Forlease» so'zidan olingan bo'lib, “ijara olmoq” 
degan m a’noni anglatadi.
F u q a ro lik K o d e k sin in g 5 8 7 -m o d d a s id a lizing s h a rtn o m s ig a
quyidagicha ta ’rif berilgan. Unga ko'ra, lizing shartnom asi bo'yicha lizing

---

beru vch i (ijaraga beruvchi) bir tara f lizing oluvchi (ijaraga oluvchi) 
ikkinchi tarafning topshirig'iga binoan sotuvchi uchinchi ta ra f bilan 
u n d a n lizing oluvchi u c h u n m ol-m ulk sotib olish haqida kelishish 
m ajburiyatini oladi, lizing oluvchi esa buning uchun lizing beruvchiga 
lizing to'lovlarini to'lash m ajburiyatini oladi.
Yuqoridagi ta ’rifdan ko'rinib turibdiki, lizing shartnomasi quyidagi 
huquqiy belgilarga ega.
Birinchidan, 
lizing uch taraflam a (sotuvchi - lizing beruvchi - lizing 
oluvchi) yoki ikki tara fla m a (lizing beruvchi - lizing oluvchi) lizing 
shartnom asi bo'yicha am alga oshiriladi.
Lizing beruvchi va sotuvchi o'rtasida ikki taraflam a lizing shartnomasi 
tu zila y o tg a n id a q o 'sh im c h a ra v ish d a lizing o b y e k tin in g oldi-sotdi 
shartnom asi tuziladi.
Ikkinchidan, 
lizing shartnomasi konsensual shartnom alar guruhiga 
mansub.
Uchinchidan, 
shartnom a haq baravariga tuziladi. Lizing oluvchi lizing 
beruvchiga lizing obyektidan foydalanganligi uchu n lizing to'lovlarini 
to'laydi.
Lizing huquqiy m unosabatlar jahon banki amaliyoti uchun yangilik 
emas. Lizing tipidagi operatsiyalarning eramizgacha 2 ming yil m uqaddam
qadim gi Bobilda m avjud bo'lganligi tarixiy m anbalarda qayd etilgan.
Lizingning oddiy ijaradan asosiy farqi shundaki, unda ijaraga berilgan 
asbob-uskunalar shartnom a m uddati tugagandan so'ng ularning qoldiq 
qiym ati yig'indisida sotib olish ko'zda tutiladi.
Lizingni farqlantiruvchi xususiyatlardan yana biri shundaki, lizing 
k o m p an iy alarid a lizing o p e ra tsiy a la rin i am alga oshirish u c h u n o'z 
m ablag'lari yetishmaydi. Shu sababli ko'pincha lizing operatsiyalarida 
jalb qilingan m ablag'lar keng qo'llaniladi. Rivojlangan xorijiy davlatlarda 
lizing operatsiyalarining 85 foizi jalb qilingan m ablag'lar hisobidan amalga 
oshirilgan lizing operatsiyalari ekanligi qayd etilgan. Bunda, odatda, 
b a n k n in g uzoq m u d d a tli k r e d itla ri jalb q ilinadi. Ija ra c h i ija ra g a
berilayotgan uskunalar qiym atining 80%gacha hajm da uzoq m uddatli 
kredit berilayotgan uskunalar va ijara to'lovlari berilgan kreditlar uchun 
ta ’minlanganlik hisoblanadi.
Lizing faoliyati lizing beruvchi tomonidan o'z mablag'lari va (yoki) 
jalb etilgan m ablag'lar hisobidan lizing obyektining sotib olinishi va uni 
lizing shartnom asi bo'yicha lizing oluvchiga berilishi borasidagi investitsiya 
faoliyati turidir (Lizing to'g'risidagi qonunning 8-moddasi).