Тошкент давлат иқтисодиёт университети И. Саифназаров, А. Мухтаров, Т. Султонов, Д. Эрназаров Илмий тадқиқот методологияси

Илмий билимнинг ўзига хос ҳусусиятлари


Заҳматкаш инсонларнинг илмий ва ижодий изланишларини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, улар учун зарур шарт-шароитлар яратишни биз ўзимизнинг бирламчи вазифамиз сифатида кўришимиз даркор.
Шавкат Мирзиёев,
1-жилд, 144-бет
Илмий билим – илм ва билим атамаларидан ташкил топган бўлиб, нарса ва ҳодисаларнинг мазмун-моҳияти, билим жараёнидаги ўрни, илмийлик мезонлари ҳамда унинг сабабларини ишончли даражаларда асослаб бериш билан боғлиқ бўлган тушунчадир. Илмий билим аввало билимнинг уч асосий кўриниши билан боғлиқ

2.2.1-Чизма
Билимнинг асосий кўринишлари
Билимнинг бу асосий кўринишлари бир-биридан ажралган ҳолда мустақил мавжуд эмас, ўзаро боғлиқдир. Илмий билимни тушунишда бир қатор мураккаб, чалкашликлар мавжуд.

1. 
   Илм (араб) – ўқиш, ўрганиш ҳамда ҳаётий тажриба асосида ортирилган билим ва малака, фан:
   

1) Ҳар қандай билим илм эмас. Агар билим маълум даражада тизимга солинса рационал жиҳатдан асосланса, маълум мантиқ асосида изчиллик касб этса, илмга айланади. Масалан, диний билимларнинг юқоридаги талабларга жавоб берадиган қисм “диний илмлар” дейилади.
2) Илмийлик даъво қмладиган қатор билимлар мавжудки, улар тарафдорлари бу билимларни фан, илмий билим билан бир қаторга, ундан юқори қўйишга ҳаракат қиладилар.
3) Илмий билимлар эволюцияси узоқ тарихга эга бўлиб, бошқа билимлар билан чамбарчас боғлиқ ҳолда ривожланган илм, фан сифатида қабул қилинган. Биз уларни алоҳида таҳлил қиламиз.
2. Билим – (1-саволда изоҳини бердик) кишиларнинг табиат ва жамият ҳодисалари ҳақида ҳосил қилинган маълумотлари; воқеиликнинг инсон тафаккурида акс этиши.


2.2.2-Чизма
Илмий билимнинг муҳим ўзига хос ҳусусиятлари

11.	Дунёни предметли – объектли тадқиқ қилиш: предмет, методлар билан боғлиқ.
22.	Оммавий амалий фаолият доирасидан ташқаридаги объектларни ўрганиш.
33.	Ўзига хос усуллар ва воситалар билан иш кўриш.
44.	Илмий натижаларнинг ўзига хослиги.
55.	Илмий фаолият субъектининг ўзига хослиги: усул, методларни ўрганади.