Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

IV-bob. XALQARO VALYUTA BOZORI 
 
4.1. Xalqaro valyuta bozori: mohiyati, elementlari va funktsiyalari
Valyuta bozori barcha bozorlar kabi muayyan iqtisodiy munosabatlar 
yig‗indisi bo‗lib, unda xarid qilish va sotish obyekti sifatida valyuta qatnashadi. 
Mazkur jarayonning mamlakat chegaralaridan chiqishi va turli mamlakat va qit‘alar 
o‗rtasida valyuta oldi-sotdi jarayonlarini muayyan huquqiy va me‘yoriy talablar 
asosida amalga oshirilishi natijasida xalqaro valyuta bozori shakllanadi. 
Umuman, xalqaro valyuta bozorining paydo bo‗lishini tarixan turli 
mamlakatlar o‗rtasida savdo va iqtisodiy aloqalarning kuchayishi hamda xalqaro 
mehnat taqsimoti bilan bog‗lash mumkin. Zero, barcha iqtisodiy aloqalar yagona 
ekvivalent – pul bilan amalga oshirilishi lozim edi. Dastlab, keng miqyosda, bu 
vazifani oltin bajargan bo‗lsa, keyinchalik veksellar, cheklar va qog‗oz pullar 
(valyutalar)dan foydalana boshlandi.
Bugungi kunda, xalqaro valyuta bozorining jahon iqtisodiyoti uchun muhim 
ahamiyatini inkor etib bo‗lmaydi. Zero, valyuta bozorlari real almashuv kurslari 
orqali ishlab chiqarish va bandlikka ta‘sir etadi. Ular impor bahosi va hom-ashyo 
tovarlar narxlari orqali inflyatsiyaga ta‘sir qiladi. Shuningdek, turli aktivlarning 
risklilik va daromadliligidan kelib chiqib xalqaro kapital oqimlariga o‗z ta‘sirini 
o‗tkazadi. Valyuta kurslari haqli ravishda siyosatchilar, jamoatchilik va ommaviy 
axborot vositalarining ham diqqat markazida bo‗ladi. 
―
Xalqaro valyuta bozori
–
xaridor va sotuvchining kelishuviga asosan, talab 
va taklif ta‘siri ostida o‗rnatilgan kursda
 
xorijiy valyutani xarid qilish va sotish 
bo‗yicha iqtisodiy munosabatlarning tizimini o‗zida aks ettiradi‖, - deydi V.F. 
Maksimova
98
.
V.A. Slepovning fikriga ko‗ra esa
, 
xalqaro valyuta bozori