Jahon valyuta bozorining tuzilishi. Tijorat banklari xalqaro valyuta bozori instituti sifatida

Xalqaro valyuta bozori.
REJA:

1. Xalqaro valyuta bozorida valyuta savdosi shakllari.

2. Jahon valyuta bozorining tuzilishi.

3. Tijorat banklari xalqaro valyuta bozori instituti sifatida.

Xalqaro tovarlar, xizmatlar va kapital almashinuvi o'z orbitasiga valyuta bozorini jalb qiladi. Import qiluvchilar o‘z milliy valyutalarini tovar va xizmatlar sotib olgan davlatning valyutasiga almashtiradilar. Eksportchilar, o'z navbatida, chet el valyutasida eksport tushumini olib, uni milliy valyutaga sotadilar. Mamlakat iqtisodiyotiga sarmoya kiritayotgan sarmoyadorlar uning valyutasiga ehtiyoj sezadilar. Valyutalar bilan xalqaro operatsiyalar amalga oshiriladigan bozor xalqaro (jahon) valyuta bozori deb ataladi. Valyuta bozori - bu maxsus bozor, ular bo'yicha valyuta operatsiyalari amalga oshiriladi, ya'ni ma'lum bir kurs bo'yicha bir mamlakat valyutasini boshqa davlat valyutasiga almashtirish.
Jahon valyuta bozori bo'yicha eng to'liq ma'lumotlar Xalqaro hisob-kitoblar banki (BIS) tomonidan har uch yilda bir marta markaziy banklar ko'magida o'tkaziladigan valyutalar va moliyaviy derivativlar bozoridagi vaziyatni tahlil qilish doirasida to'planadi va umumlashtiriladi. . Bunday tekshiruvlar uch marta - 1989, 1992 va 1995 yillarda o'tkazildi.
Jahon valyuta bozorlarini shakllantirish uchun zarur shart-sharoitlar, kreditlar, qimmatli qog'ozlar quyidagilar:

• 
  kapitalning ishlab chiqarish va bank faoliyatida konsentratsiyasi;
  
• 
  iqtisodiy munosabatlarni baynalmilallashtirish;
  
• 
  banklararo telekommunikatsiyalarni rivojlantirish.
  

Valyuta bozorlari - bu chet el valyutasida ko'rsatilgan to'lov hujjatlarini sotish va sotib olish, valyutaning o'zi va valyuta kapitalini qo'yish bilan bog'liq tashkiliy-iqtisodiy munosabatlar majmui. Valyuta operatsiyalarining hajmi, xarakteri, operatsiyalarga jalb qilingan valyutalar soni bo'yicha valyuta bozorlari milliy, mintaqaviy va jahonga bo'linadi.

Milliy valyuta bozorlari harakatga xizmat qiladi pul oqimlari mamlakat ichida va jahon valyuta markazlari bilan aloqa. Mintaqaviy valyuta bozorlari integratsiya to’lqinida vujudga keladi (masalan, Yevropa valyuta bozori).Jahon valyuta bozorlari jahon moliya markazlarida to’plangan. Bu yerda jahon toʻlov aylanmasida keng qoʻllaniladigan valyutalar bilan operatsiyalar amalga oshirilib, ularning holati va ishonchliligidan qatʼi nazar, mintaqaviy va mahalliy ahamiyatga ega boʻlgan valyutalar bilan deyarli hech qanday operatsiyalar amalga oshirilmaydi. 1990-yillarning oxirida xalqaro valyuta operatsiyalarining yarmidan ko'pi uchta jahon valyuta bozorida jamlangan: London - tranzaktsiyalar hajmining 30%, Nyu-York - 16%, Tokio - 10%. Jahon valyuta bozori tovarlar, xizmatlarning mamlakatlararo harakati va kapitalni qayta taqsimlashda vositachilik qilib, pul oqimlarining harakatiga xizmat qiladi.
Hozirgi vaqtda kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi va valyuta cheklovlarining olib tashlanishi natijasida milliy, mintaqaviy va jahon bozorlarini taqsimlash ko'p jihatdan shartli bo'lib qoldi. Dunyoning barcha qismlarida navbatma-navbat 24 soat ishlaydigan global valyuta bozori mavjud. U "Xalqaro valyuta birjasi" - FOREX deb nomlangan. Uning kunlik aylanmasi 1,2-1,4 trillion dollarni tashkil qiladi.
Valyuta bozorlari quyidagi vazifalarni bajaradi:

• 
  milliy pul ayirboshlash uchun sharoit yaratish, juda ko'p sonli alohida milliy tizimlar o'rtasidagi aloqani ta'minlash;
  
• 
  samarali tashkil etish valyuta kursi;
  
• 
  chet el valyutasida qisqa muddatli kreditlar olish va xorijiy valyutadagi likvidlikni boshqarish manbai bo'lib xizmat qiladi;
  
• 
  valyuta ayirboshlash uchun sharoit yaratish va kredit risklari, spekulyativ va arbitraj operatsiyalarini amalga oshirish uchun.
  

Valyuta bozorlarining asosiy ishtirokchilari ikki darajada faoliyat yurituvchi transmilliy banklardir. Chakana savdo bozorida ular mijozlar bilan: eksportyorlar va importerlar, xorijiy kreditorlar va investorlar, xorijiy yuk oluvchilar va turistlar va boshqalar bilan shug'ullanadilar. Ulgurji bozor banklarning o'zaro va valyuta bozorlarining yana bir muhim ishtirokchisi bo'lgan markaziy emitent banklar bilan munosabatlari bilan ifodalanadi. Boshqa ishtirokchilar orasida, asosan, tijorat banklari va valyuta birjalari orqali operatsiyalarni amalga oshiradigan TMKlarni ajratib ko'rsatish kerak. Valyuta bozorlarida vositachi vazifasini bajaradi valyuta brokeri, bu valyutani sotuvchi va xaridorni bog'laydi. Asosan, brokerlik firmalarining faoliyati tijorat banklari mijozlari bilan bog'liq. Chet el vakillik banklari bilan munosabatlarda banklar ko'pincha bir-biri bilan bevosita aloqada bo'ladilar.