Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov q. X., Xolmominov sh. R

XV BOB
AHOLINI IJTIMOIY HIMOYA Q ILISH MUAMMOLARI
15.1. «Ijtimoiy himoya qilish* tushunchasi va uning asosiy yo‘nalishlari
Aholini ijtimoiy himoyalash deganda biz aholiga davlat tomonidan yashash 
va hayotiy faoliyati uchun barcha shart-sharoitlarni yaratishga maqsadli 
yunaltirilgan kafolatlar tizimini tushunishimiz lozim.
Ijtimoiy himoya qilish bir tomondan, funktsional tizim, ya’ni yo'nalishlar 
tizimi bo'lib, u ana shu yo'nalishlar asosida amalga oshiriladi, ikkinchi tomondan, 
u ijtimoiy himoya qilishni ta’minlaydigan institutlar tizimidan iborat bo'lib, 
unga davlat, sud, kasaba uyushmalari va boshqa ijtimoiy tashkilotlar kiradi.
Bozor munosabatlariga o'tish sharoitida davlatning ijtimoiy siyosati 
ijtimoiy himoyalash mexanizmlarini, davlatning, korxonalar va ijtimoiy 
siyosatning boshqa sub’yektlarining roli va vazifalarini o ‘zgartiradi. Amalda bu 
ijtimoiy himoyalashga ajratiladigan byudjet mablagiari salmog‘ining qisqarishi, 
davlat tomonidan beriladigan bepul kafolatlarning kamayishini bildiradi. 
Ko'proq og'irlik nodavlat moliya manbalariga, shu jumladan, korxonalar 
zimmasiga yuklatiladi. Bu ayrim korxonalar uchun jiddiy m uammolar 
tug‘dirib, uiaming ijtimoiy himoya bo'yicha tadbirlari hajmi va darajasini 
mehnat sharoitlari va uni muhofazalashga bogiab qo'yadi.
Amalga oshirilish usuliga qarab ijtimoiy siyosatni aktiv va passiv turlarga 
ajratish mumkin. Passiv ijtimoiy siyosat narxlarni sun’iy ravishda tutib 
turish, shu hisobiga turmush darajasini oshirish yoki barqarorlashtirish, 
ijtimoiy himoyalashning barcha yo‘nalishlari bo'yicha dotatsiyalarni oshirishni 
ko'zda tutadi. Aktiv siyosat maqsadga muvofiqroqdir. Unda tashabbus ko'rsatish 
va tadbirkorlik uchun sharoit yaratib berish, pensionerlar, veteranlar, bolalar, 
byudjet sohasida xizmat qiluvchilami qoilab-quw atlashda davlatning rolini 
oshirish ustivor maqsadlar hisoblanadi.