Toshkent Moliya instituti mm-61 guruh talabasi

Toshkent Moliya instituti

MM-61 guruh talabasi

Saidov Murodjon tomonidan

Statistika fanidan tayyorlangan

Mustaqil ish

Mavzu:Aholi turmush darajasini ifodalovchi umumiy ko’rsatkichlar.Jon boshiga to’g’ri keladigan YaIM hajmi,turmush qiymatlari indeksi,o’rtacha umr ko’rish davri.

Reja:

1.Aholi turmush tarzining umumlashtiruvchi ko’rsatkichlari.

2.Aholining moddiy, ma’naviy va sotsial darajasini ifodalovchi ko’rsatkichlar.

3.Aholi jon boshiga to’g’ri keladigan YaIM,turmush qiymatlari indeksi va o’rtacha umr ko’rish davri.

Aholi turmush darajasi sotsial iqtisodiy tushuncha bo’lib, u kishilarning moddiy va ma’naviy-ma’rifiy ehtiyojining qoldirilishi hamda turmush sharoitining yaxshilanish darajasini tavsiflaydi. Moddiy ehtiyojlarga kishining oziq-ovqat, kiyim-kechak, turar joy, yoqilg’i, mishiy va komunal xizmat ko’rsatishni yaxshilash kabilarga bo’lgan ehtiyojlar kiradi. Ma’naviy-ma’rifiy ehtiyojlarga kishilarning bilim malakasi va ma’naviy-ma’rifiy saviyasini oshirish, intellektual salohiyatini yuksaltirish kabilarga bo’lgan ehtiyojlari kiradi.

Aholining sotsial turmush sharoiti - bu jamiyatning hamma a’zolariga mehnat qilish, dam olish, har tomonlama jismoniy va madaniy taraqqiyotni ta’minlash hamda mehnat qilish qobiliyatini saqlashni kafolatlash, vaqtinchalik ish qobiliyatini yo’qotganlarni sotsial ta’minot, pensiya va nafaqalar bilan ta’minlash, nisbatin kam daromadli oilalarning bolalariga nafaqalar berish yo’li bilan amalga oshiriladi.

Mazkur «Turmush darajasi» tushunchasidan, biz bu kategoriyaning naqadar marakkab va ko’p qirrali mazmunga ega ekanligiga ishonch hosil qildik. Demak, u qandaydir bitta ko’rsatkich bilan eamas, aholi daromadi va turmushning turli qirralarini ifodalovchi ko’rsatkichlar tizimi bilan tavsiflanishi lozim. Bu tizim quyidagi asosiy bo’limlarni o’z ichiga oladi: umumlashtiruvchi sintetik ko’rsatkichlar; Aholining moddiy ehtiyojlarini qondirish darajasini tavsiflovchi ko’rsatkichlar; aholining ma’rifiy-ma’naviy darajasini tavsiflovchi ko’rsatkichlar. aholining sotsial sharoitini tavsiflovchi ko’rsatkichlar.Bu ko’rsatkichilar natural va qiymat ko’rinishida ifodalanib, aholi turmush darajasining miqdor va sifat tomonlarini o’zida aks ettiradi.Aholi turmush darajasini dastavval qo’yidagi ko’rsatkchilar umumlashtirib ifodalaydi: jon boshiga to’g’ri kelgan sof milliy daromad; nominal va real daromad indekslari; turmush qiymati indeksi; inson barkamolligi indeksi; qashshoqlik indeksi; aholi pul daromadlari va xarajatlari balansi; yashash minimumi va boshqalar.

Bu ko’rsatkchilar qiymat - pul ko’rsatkichlari bo’lib, aholining hayotiy ehtiyojlarini qondirish me’yorini aks ettiradi. Aholi jon boshiga yaratilgan YaSD iqtisodiy taraqqiyotni va aholi turmush darajasini ifodalaydi:

K_td= SMD/A

bu erda,

Ktd - aholi turmush darajasi koeffitsienti

SMD - sof milliy daromad

• 
  - aholining o’rtacha soni.
  

Aholi turmush darajasining o’sishi uchun SMD ning o’sish sur’ati: aholining o’sish sur’atidan tezroq bo’lishi lozim. Buni aniqlash uchun turmush darajasi indeksini hisoblash kerak:

J_Atd= SMD₁/ A₁ : SMD₀/ A₀

yoki

J_Atd=K_Td1:K_Td0

bu erda,

J_ATD - aholi turmush darajasi indeksi;

Agar J_ATD>1 bo’lsa iqtisodiy o’sish sodir bo’lgan, binobarin aholi turmush darajasi oshgan. Agar J_ATD<1 bo’lsa aksincha J_ATD=1 bo’lgan. Aholi turmush darajasi ham o’zgarmagan.