Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

1
-r
a
sm
: Q
o
ri
ti
sh 
– 
to
za
la
sh 
se
x
i 

---

Ikki batareyali paxta tozalash zavodiga mo’ljallangan quritish-tozalash tsexining 
sxemasi 1-rasmda keltirilgan. Bu tsexda separator 
1, 
CHX-ZM arrali tozalagichlarni 
ta’minlovchi 2SB-10 markali ikkita sushilka barabanlari 
2 
o’rnatilgan. Quritilgan chigitli 
paxta sushilka barabanlaridan pnevmotransport 
3 
orqali shnekli tozalagichlarga uzatiladi. 
SHundan keyin chigitli paxta elevator 
4 
bilan ko’tarilib arrali tozalagichlarning 
taqsimlovchi shneki 
6 
ga uzatiladi. Arrali tozalagichlarda tozalanib chiqqan chigitli paxta 
elevator 
8 
bilan ko’tarilib ikkinchi shnekli tozalagichlar 
9 
ga uzatiladi va oxirgi elevator 
bilan ko’tarilib tsexdan chiqarib yuboriladi. Quritiladigan paxta miqdori quritish-tozalash 
tsexining 3 kunlik ishiga yetarli bo’lishi lozim. 
3.CHigitli paxtani quritish tartibi 
CHigitli paxta komponentlari (tola va 
chigit) namligining uning o’rtacha namligi 
bilan bog’lanishi 2-rasmda ko’rsatilgan. Bu 
rasmdan 
ko’rinib 
turibdiki, 
chigitli 
paxtaning o’rtacha namligi 10% bo’lganda 
tolaniki – 7%, chigitniki esa 18% bo’ladi. 
SHuning uchun chigitli paxta quritilganda 
uning tolasi chigitiga qaraganda tezroq 
quriydi. CHigitli paxtani quritishda uning 
komponentlarining 
qizish 
temperaturasi 
katta ahamiyatga ega. CHigitli paxtani 
quritganda 
tola 
va 
chigit 
sifatining 
buzilmasligi uchun uni necha gradusgacha 
qizdirish mumkinligi tajribada aniqlangan. 
CHigitli 
paxtani 
quritishda 
urug’lik 
chigitlarni 55°C, texnik chigitlarni 70°C va 
tolani 105°C gacha qizdirish mumkin. 
Urug’lik chigit 55°C dan ortiq qizdirilsa, 
uning unib chiqish xususiyati pasayadi, 
texnik chigitlardagi moy chiqishi, tolaning 
esa pishiqligi, uzunligi va egilish qobiliyati 
kamayadi. CHigitli paxta bir tekis qurishi 
lozim. Quritilgan paxta namligining bir tekis 
bo’lishi uning qabul vaqtidagi namligining bir tekis bo’lishiga bog’liq. Qabul qilish 
vaqtidagi namligi 3...4% dan ortiq o’zgarmasligi kerak. Quritilgan paxta namligi sortlar 
bo’yicha quyidagi chegarada bo’ladi: