Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

5. Kalta momiq aralashgan 
chikindilar 
sifatini aniqlash.
Namuna tanlab olish. Tashqi 
ko’rinishini anik-lash. 
1. Qo’l usulida. Belgilangan 
tartibda tas-diqlangan kalta 
momiq aralashgan 
chiqindilar-ning tashqi 
ko’rinish naminalari. 
6. O’lik aralashgan 
chiqindilar sifatini 
aniqlash
Namuna tanlab olish. Rangi 
va tashqi ko’rini-shini 
aniqlash. 
1. Qo’l usulida. Belgilangan 
tartibda tasdiqlangan o’lik 
ara-lashgan chiqindilarning 
tashqq ko’rinish iamuna-lari. 
Tolali qism va iflos 
aralashmalarning massaviy 
ulushini aniqlash. 
1. Ko’lda ajratib: 
1.1. Diametri 3 mm bo’lgan 
dumaloq teshikli 
shtamplangan elak; 
1.2. Tarozi; 
1.3. Pintset; 
1.4. Plastmassa stakan-
chalar; 
1.5. Silliqlangai fanera 
40x50 sm. 
1 – rasm: Paxta tozalash korxonasi texnologik laboratoriyasining sxematik 
joylashuvi. 

---

1-smena laborantlari xonasi; 2-paxtani taxlil qilish xonasi; 3-nazorat namunalari xonasi; 4-
kimyoviy taxlil qilish xonasi; 5-prognoz qilish xonasi;
6-TNB boshlig’i va texnologik laboratoriya mudiri xonasi. 
Eslatma:
⃝
-doira ichidagi raqamlarda belgilanganlarining nomlari keltirilgan 

---

13 – ma’ruza: Chigitli paxta xom ashyosini quritishning nazariy elementlari
Reja: 
1.CHigitli paxtani quritish haqida umumiy ma’lumotlar 
2.CHigitli paxtani quritish usullari 
3.CHigitli paxtani quritish tartibi 
4.CHigitli paxta sushilkalari 
5.Quritish-tozalash tsexining o’txonasi 
1.CHigitli paxtani quritish haqida ma’lumotlar 
Paxta terish mashinalarida terilgan chigitli paxtaning namligi 10...18%, ko’sak terish 
mashinalarida terilgan paxta namligi 18...27% bo’lishi mumkin. Bunday namlikdagi 
chigitli paxtani uzoq saqlash mumkin emas, chunki u 3...4 kun o’tgach o’z – o’zidan qiziy 
boshlab, tola va chigitning sifati buziladi. 
Namligi 13...14% dan yuqori bo’lgan paxtani saqlaganda u o’z – o’zidan qizib, 
paxta harorati 60...70°C gacha ko’tarilib, biologik jarayonlar natijasida tolaning 
to’qimachilik xususiyatlari, chigitlarning esa unib chiqish va moy berish xususiyatlari 
kamayib ketadi. 
Namligi normadan yuqori bo’lgan chigitli paxtani zavodlarda ishlaganda texnologik 
mashinalarning ish unumi va tozalash effekti kamayib tolaning sifati va tashqi ko’rinishi 
yomonlashib qoladi. Agarda I sort chigitli paxtaning namligi 8% o’rniga 9% bo’lsa, 
bunday paxta ishlanganda tola tarkibida tola nuqsonlari 0,25...0,35% ga ko’payadi. 
CHigitli paxtaning har bir sorti uchun uning uzoq saqlanishiga moslangan 
konditsion namlik belgilangan. Mashinada yoki qo’lda terilgan chigitli paxta namligi 
konditsion namlikdan yuqori bo’lsa, albatta quritib, konditsion namlikgacha keltiriladi.