Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

2. Quritish shkaflari yordamida o’lchash usuli 
Tanlab olingan har bir namunani chigit maydalaydigan qurilmadan o’tkazib, bo’sh 
byuksga (qopqog’i yo’q) solib, quritish shkafiga joylashtiriladi va 4 soat davomida UZ-7M 
quritish shkafida quritiladi (3-rasm). Keyin byukslar chiqariladi, qopqoqlari yopilib sovitish 
uchun eksikatorda 30 daqiqa saqlanadi. Sovitilgan byukslar namuna bilan birga tortiladi, 
keyin bo’shatilgan byukslar tortiladi. 
Paxtaning namligi 12 % dan yuqori bo’lsa, massasi tortilgan har bir namuna quritish 
shkafida (110±1,5)°C haroratda bir soat davomida quritiladi, keyin chigit maydalaydigan 
qurilmadan o’tkaziladi. Namunalar maydalangach quritish shkafida 4 soat davomida 
quritiladi. 
Namlikni tezkor usulda aniqlovchi o’lchash qurilmalarida namu-nalar quritilganda 
paxtaning rangi och jigarranggacha o’zgarishi ko’zda tutiladi. 
O’lchash natijalarini hisoblash: 
Paxta namligining massaviy nisbatini (W) foizlarda formulalar orqali hisoblanadi: 
- USX-1, VXS-1, VXS-M1 o’lchash asboblari qo’llanilganda: 
%
6
.
0
100
c
−
−
=
m
m
m
W
c
H
; 
- quritish shkaflari qo’llanilganda: 
100
*
C
C
H
m
m
m
W
−
=
bu erda: m
H
- paxta namunasining quritishgacha bulgan massasi - g; m
C
- paxta 
namunasining quritishdan keyingi massasa, g; 0,6 - o’lchash asboblari natijalariga 
kiritiladigan tuzatish.
Hisoblash to ikkinchi o’nlik belgisigacha bo’lgan aniqlik bilan amalga oshiriladi va 
birinchi o’nlik belgisigacha yaxlitlanadi. 
Agarda o’lchashlar bir nechta namunalarda olib borilgan bo’lsa, o’lchash natijasi 
sifatida ularning o’rtacha arifmetik qiymati qabul qilinadi. 

---