Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

643-95 Respublika standarti 
- tayyorlov punktlarida paxtani qabul qilib olish va 
to’dalarga jamlashda, g’aramlarda saqlanayotgan paxta sifatini baholashda, uni paxta 
punktidan jo’natishda va paxta zavodida qabul qilib olishda, shuningdek, quritish-tozalash 
va tozalash tsexlarining ishini nazorat qilishda paxtadan namunalar tanlash qoida va 
usullarini muvofiqlashtiradi. 
O’zRST 592-92 va O’zRST 644-95 ni hisobga olgan holda O’zRST 615-94 da ko’zda 
tutilgan paxtani topshirish va qabul qilishda paxtaning konditsion vaznini aniqlaydi. 
592-92 Respublika standarti
– paxtaning iflosligini aniqlash usullarini 
muvofiqlashtiradi. O’lchash usullarining asbob-uskunalar negizi quyidagilardan tashkil 
topadi: 
2L-12, LKM qurilmalari, eng ko’p tortish chegarasi 1000 gr. bo’lgan laboratoriya 
tarozilari, SXL-3, USS-1 laboratoriya quritgichi, tabiiy yoki majburiy ventilyatsiya va 
termoregulyatori bo’lgan quritish shkafi, xlorli kaltsiyli eksikator, quritish kamerasining 
markazida yuzani o’rtacha haroratga 195 (±2)
0
S isituvchi istalgan tipdagiissiqlik-nam 
o’lchagichlar. 
Respublika standarti 592-92 ga ko’ra, iflos aralashmalarga quyidagilarni kiritiladi: 
-mineral aralashmalar (tosh, kesak, qum, chang); 
-organik aralashmalar (barg bo’laklari, gulbarg, ko’sak qovachog’i, shoxlar, 
shuningdek, tolasi pishiq bo’lmagan qurigan, chirigan va singan paxta pallachalari). 

---

Gommoz bilan shikastlangan paxtani qo’lda tanlash bilan paxtaning ifloslanishini 
iflos aralashmalar vaznining namuna vazniga foiz nisbati sifatida aniqlanadi. Gommoz 
kasalligiga chalingan paxtaning miqdorini gommoz bilan kasallangan paxta vaznining 
namuna vazniga foiz nisbati sifatida aniqlanadi. 
O`zlashtirish uchun savollar.
1.Paxta sifatini baholash uchun namunalar qaysi standart bo’yicha olinadi? 
2.Paxta namunasi qaerdan va kimm tomonidan olinadi? 
2.O’rtacha bir kunlik namuna qanday tayyorlanadi? 
4.Tayyorlash punkti laboratoriyasi qanday asbob-uskunalarga ega bo’lishi kerak? 
5.Tayorlash punkti laboratoriyasida paxta namligi aniqlashda ikki namuna sinash 
natijalari orasidagi ruxsat etilgan farq qancha bo’lishi kerak? 
6.Paxta necha tip, nav va sinfga bo’linadi? 
7.Paxtaning bazaviy sifat ko’rsatkichlari nomenklaturasini sanang. Ular qaysi 
standartda ko’rsatilgan? 

---