Toshkent arxitektura qurilish instituti

3.2.3. Quduqni siqilgan havo yordamida o’rnatish 
Siqilgan havo yordamida quduq o’rnatilsa uning atrofidagi ishqalanish 
kuchlari yanada kamayadi. Ushbu usulda suv tarqatgich sistemasi bilan birga 
ular yonida siqilgan havo uzatuvchi turkum o’rnatiladi.
Ushbu usulning mohiyati Pastlashuvchi quduqning atrofida siqilgan havo 
yordamida ma’lum qalinlikdagi qatlam hosil qilinadi. Unda siqilgan havo devor 
ichiga o’rnatilgan 2,5 sm diamli quvurlar yordamida quduqning tashqi devorida 
maxsus qoldirilgan teshiklarga yuboriladi (
3.1
g
-rasm
). Ushbu teshikchalar 
quduqning tashqi egik devorlarini kesib o’tuvchi kichik kanalchalar shaklida 
bo’lib, ular ham pog’ona shaklida joylashtiriladilar. Quduqning gorizontal 
pog’onasidan 6-7 sm da joylashgan teshiklarning ostki qismida nakonechniklar 
o’rnatilib ular orqali siqilgan havo yuboriladi. Yuqoriga ko’tarilgan sari siqilgan 
havo quduq sirtidan gruntni ajratib boradi.
Ishqalanish kuchlarining kamayishi asosan teshiklar soni va siqilgan havo 
bosimiga bog’liq. Oddiy hisob-kitoblarga ko’ra, devor bilan grunt orasidagi 
ishqalanish kuchini to’la yengib o’tishi uchun 9,6 m diamga ega bo’lgan 102 m 
chuqurlikka joylashuvchi quduq uchun 1266 ta teshik kerak bo’ladi. Ushbu 
holatda ishqalanish kuchining to’la yengish uchun devorning ostki teshiklaridan 
yuboriluvchi siqilgan havo bosimi gidrostatik bosim miqdoridan 2,5 marta 
yuqori bo’lishi talab etiladi. Siqilgan havo yuboruvchi kompressorlardagi bosim 
0,6 dan 2,5 MPa, quvvati esa 45 – 110 kVt bo’lmoqligi lozim. 
Ushbu usul yordamida quduq o’rnatish dastavval Yapoyiyada to’rtta 
shaxtalarning asosiy o’qida joylashuvchi inshootlar uchun barpo etilgan. Unda 
diametri 10 m lik to’rtta quduq 85, 102, 132 va 200 m chuqurliklarga 
o’rnatilgan.

---

61