Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

O‘zbekiston 

Respublikasidagi 

asosiy huquq 

tarmoqlarining 

qisqacha tavfsifi

3-§.

---

319

XV bob.

 Huquq tizimi va qonunchilik tizimi.

Qonunchilikni tizimlashtirish

amalga oshiruvchi organlar, jumladan, Prezident devoni, Hukumat, vazirliklar, 

davlat qo‘mitalari, mahalliy organlar ma’muriyati tegishlicha vakolatlar bilan 

ta’minlangan. Iqtisod va madaniyatning sohalari, sanoat, qishloq xo‘jaligi, fan 

va maorif, sog‘liqni saqlash va ijtimoiy ta’minot, mudofaa va xavfsizlik kabi 

sohalardagi boshqaruv bu huquq tarmog‘ining obyekti bo‘lib hisoblanadi.

Mazkur tarmoqning ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishda qo‘llaydigan 

usuli hokimiyat va bo‘ysunish, imperativ xarakterdagi buyruqlar, lavozimi va 

darajasiga asoslangan pog‘onama – pog‘ona bo‘ysunish, topshirilgan soha 

uchun yakka tartibdagi javobgarlik kabilardan iborat.

Moliya huquqi davlatning moliya va budjet faoliyatini amalga oshirish 

sohasida, banklar va boshqa moliyaviy muassasalar faoliyatida vujudga keladi-

gan munosabatlarni tartibga soladi. Ushbu tarmoqning predmeti bo‘lib moli-

yaviy munosabatlar, davlat budjetini shakllantirish va ijrosini ta’minlash, pul 

muomalasi, bank operatsiyalari, kreditlar, soliqlarga oid munosabatlar hisob-

lanadi. Moliyaviy faoliyat, ko‘pincha, ijro etish, farmoyish berish xususiyatiga 

ega va shu bois u ma’muriy huquq bilan ancha yaqin aloqada bo‘ladi. Bu faoli-

yat shuningdek davlat – hokimiyat xususiyatiga ham ega. Shuning uchun u 

konstitutsiyaviy huquq bilan uzviy bog‘liq. Bu tarmoqning tartibga solish usuli – 

tekshirish, nazorat, bajarilishi majburiy bo‘lgan farmoyishlar berish yo‘li bilan 

ijtimoiy munosabatlarga ta’sir etishdan iborat.

Yer huquqi yerdan foydalanishga doir munosabatlarni tartibga soladi. Uning 

normalari yerdan unumli foydalanish va yer tuzilishi, yer fondini saqlash va 

taqsimlash, turli yer shakllarini ularning ma’muriy-xo‘jalik ahamiyatiga qarab, 

huquqiy holatini aniqlashga doir munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan. 

Yer huquqi o‘z ichiga o‘rmon, suv va tog‘ huquqi tarmoqchalarini ham qamrab 

oladi. Bu huquq tarmog‘ining asosiy normativ akti bo‘lib, O‘zbekiston Respub-

likasining Yer kodeksi hisoblanadi. Yer huquqi ijtimoiy munosabatlarni tartibga 

solishda vakolat berish, ruxsat berish va man etish usullaridan foydalanadi.