Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

2)
 
tuproq uyumi bilan toMdirilgan lizimetrlar.
Konstruksion tuzilishiga ko„ra lizimetrlar quyidagi guruhlarga
boMinadi :
1)
 
beton yoki gMshtli
2)
 
metalli va qisman ruxli
3)
 
voronkasimon lizimetrlar
Lizimetrlar oz konstruksiyasi va tizilishiga ko‟ra turlicha boMadi. 
Lizimetrlar turli tuzilishga ega bo‟lib, unda yuqorigi tuproqsiz , tuproqli, hamda 
pastki shag‟alli qatlamlardan iborat. Shuningdek pastki qismida suv 
o‟tkazuvchi trubalar joylashtiriladi. Bunday lizimetrlarda xar qanday 
melioratsiyaga oid tajribalami olib borish mumkin.
Qishloq xo„jaligida eng keng tarqalgan va qo„llaniladigan lizimetrlardan 
biri beton va gMshtli lizimetrlar hisoblanadi. Bu lizimetrlar diyarli barcha 
rivojlangan davlatlardagi qishloq xo„jalik ilmiy tadqiqot institutlari va 
oliygoxlaridagi o„quv tajriba xo„jaliklarida mavjud. 
Bu xildagi lizimetrlar boshqa turdagi lizimetrlarga nisbatan tannarxi 
arzon, kurilish konstrukturasi sodda , foydalanish uchun qulay hisoblanadi. 0„z 
navbatida beton va gMshtli lizimetrlaming ham ko„plab turlari mavjud. 
18-rasm. Melioratsiyaga oid tajribalar olib boriladigan lizimetr 
1-
lizimetrning yuqori tuproqsiz qismi, 2-tuproqli katlam, 3- filtr qatlam, 4- pastki shlak 
va shag'al yotkiziladig‟an qatlam, 5-suv sizib o‟tadigan truba
 

---

1 5 6
Yangi Aleksandriya qishloq xo„jalik institutining lizimetrlari 
Bu turdagi lizimetrlar dastlab 1903 yili P.F.Barakov loyixasiga ko„ra 
kurilgan. 
Dastlab uzunligi 20 metr, kengligi 4 metr, chuqurligi 2 metr boMgan xajmda 
tuproq sigMmiga ega boMgan chuqurlik tayyorlab qo‟yiladi. So„ngra uning 
tubiga 0.6 metr qalinlikda beton yotkizilgan , uzunligi 1.5 metr, eni 1 metr 
oMchamdagi ikki qator massiv holatda boMadi.Har bir bunday massivda xajmi 1 
m3 (lxlxl) oMchamdagi 12 tadan beton lizimetrlar boMadi. Lizimetrlaming tagi 
va yon devorlarining qalinligi 0.1 metr. YogMn suvlari lizimetrga oqmaydigan 
holatda boMishi uchun lizimetming yuqori qismi sement bilan silliq shuvab 
chiqiladi. 
Har bir lizimetr yoMak tomondan tubigacha yuzada paydo boMgan suvni 
sizib ketishi uchun diametri 2 sm boMgan rux tmba qo‟yiladi. 
Suvni yaxshi tuplanishi uchun lizimetming tubi trubaga yo„nalgan holda 
biroz qiyalashgan boMadi. Shuningdek ikki qarama-qarshi burchakdan tuynuk 
tomonga yo„nalgan holatda chuqurlik bo„yicha egatcha kurish maqsadga muvofiq. 
Dastlab uzunligi 20 metr, kengligi 4 metr, chuqurligi 2 metr boMgan xajmda 
tuproq sigMmiga ega boMgan chuqurlik tayyorlab qo‟yiladi. So„ngra uning 
tubiga 0.6 metr qalinlikda beton yotkizilgan , uzunligi 1.5 metr, eni 1 metr 
oMchamdagi ikki qator massiv holatda boMadi.Har bir bunday massivda xajmi 1 
m3 (lxlxl) oMchamdagi 12 tadan beton lizimetrlar boMadi. Lizimetrlaming tagi 
va yon devorlarining qalinligi 0.1 metr. YogMn suvlari lizimetrga oqmaydigan 
holatda boMishi uchun lizimetming yuqori qismi sement bilan silliq shuvab 
chiqiladi. 

---

157 
/Те