Тошкент — «МЕҲнат» —1986

Иш тартиби
таначалари ва мускуллар пинцет би­лан узиб олиниб, сувли томизғич билан ювилади, бундан сўнг бутун тана бўшлиғи ички органлар билан тўлгани кўринади, бу органлардан катта ҳажмлиси, яъни овңат ҳазм қи-лиш органи дарров кўзга ташланади. Унинг сирти лупа билан қаралади.
3. Суваракни ёки ишчи асалари-
нинг ички органларини қрлин тўр
шаклида ўраб олган, дарахтсимон
шохланган найчалар — трахеялар,
уларнинг учлари икки ён томонидаги
тешикларга, яъни нафас олиш ва
чиқариш тешикчаларга туташгани
кўринади (16- расм).
Трахеяларнинг тузилиши билан танишиш учун вақтинчалик микро-скопик препарат тайёрланади. Бунинг учун буюм ойнасига бир томчи сув ёки глицерин томизиб, тўғрилагич игна ёрдамида трахеянинг бир пар-часи қўйилади ва устидан крплағич ойна билан ёпиб, микрсскопда кара-лади. Бунда спираль шаклидаги ка-лин деворли найча кўринади.
Нафас тешигининг тузилиши билан тайёр препарат орқали танишиб чи-қилади.
4. Трахеяларни тўғрилагич нина
ва пинцет билан узиб, овқат ҳазм
қилиш системаси ажратиб олинади.
Уни тананинг ён томонига қўйиб
тўғриланади ва мукаммалрок ңараб
чиқилади. Оғиз тешиги ва оғиз бўш-
лиғи ингичка қизилўнгач билан ту-
ташади. Унинг икки ёнида,» кўкрак
қисмида, сўлак безлари ётишини кў-
расиз. Ҳар қайси сўлак бези пуфак-
чали (ишчи асаларида шингилсимон)
бўлаклардан ва резервуардан иборат.
Қизилўнгач кенгайиб, ноксимон шакл-
даги катта ҳажмли жиғилдон ҳосил
қилади. Бундан сўнг кичкина мус-
кулли ошқозон келади. Овқат ҳазм
қилиш системасининг кузатилган бу
бўлаклари олдинги ичакка киради?
Мускулли ошқозондан сўнг ингичка
узун най шаклидаги овқат ҳазм қи-

!1 амалий машғулот
61

лиш ошкрзони келади. Бу икки ошқо-зон чегарасига жойлашган калта най-чалар-га диққат қилинг, улар оеқэт ҳазм қилиш ошқозонининг секрет чи-қариш ва сўриш сатҳини кенгайти-радиган пилорик ўсимталардир. Ўрта ичакдан сўнг орқа ичак бошланади. Орқа ичакнинг олдинги қисми йўғон ичак деб аталади, орңа ичакдан сўнг тўғри ичак келади ва у орқа чиқарув тешиги билан ташқарига очилади.
5. Орқа ичакнинг олдинги қисмига
келиб қўшиладиган узун ингичка най-
чаларни қарайсиз. Булар мальпиги
каналлари — ҳашаротнинг айирув
•органлари. Суваракларда бундай ор-
ганлар сони юзга етади ва улар олти
•бойлам бўлиб жойлашган.