Тошкент – 2020 10-мавзу: Халқаро статистикада иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

Иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

• Юқорида кўриб чиқилган унумдорлик кўрсаткичлардан ташқари бир қанча иқтисодчилар меҳнат унумдорлигини миллий иқтисодиёт миқёсида баҳолашда меҳнат бирлиги сарфига тўғри келган реал даромадлар кўрсаткичидан фойдаланишни таклиф қиладилар. Бу кўрсаткич ишлаб чиқарилган миллий даромадни уни яратиш билан боғлиқ бўлган меҳнат харажатларига бўлиб топилади. Бунда меҳнат харажатлари банд ходимлар ёки сарфланган киши-соатлар орқали ифодаланиши мумкин.

Иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

• Унумдорлик динамикаси ҳисобот ва базис даврлардаги тегишли унумдорлик даражаларининг нисбати сифатида аниқланади. Бошланғич статистик маълумотларга боғлиқ холда натура, шартли-натура, меҳнат ва қиймат унумдорлик индексларини ҳисоблаш мумкин.

Иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

• Натура ва шартли-натура унумдорлик индекслари жорий ва базис даврлар учун натура ва шартли-натура ўлчов бирликларида ҳисобланган унумдорлик даражаларининг нисбати сифатида аниқланади:
• Iw = W1 : W0 = (∑q1 : ∑T1) : (∑q0 : ∑T0)
• бу ерда,
• Iw – унумдорлик индекси;
• W1 ва W0 – жорий ва базис даврлардаги унумдорлик даражалари;
• q1 ва q0 - жорий ва базис даврларида натура (шартли-натура) ўлчов бирлигида ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдори;
• Т1 ва Т0 – жорий ва базис даврларидаги вақт бирликларида ҳисобланган меҳнат харажатлари.

Иқтисодий фаолият самарадорлиги кўрсаткичлари

• Меҳнат индекслари халқаро статистикада жонли меҳнат унумдорлиги даражаси ва динамикасини ифодалашда кенг қўлланилади. Меҳнат индекслари меҳнатга талабчанлик индексларининг тескари миқдори бўлиб, битта ёки бир нечта маҳсулот турлари бўйича ҳисобланиши мумкин. Индивидуал меҳнат индекслари қуйидаги формула бўйича аниқланади:
• iw = t0 : t1 ,
• бу ерда, t0 ва t1 – базий ва жорий даврлардаги ушбу маҳсулот тури бўйича меҳнатга талабчанлик.