Қашқадарё воҳаси тупроқларининг унумдорлик даражаси, ҳамда уларни бошқаришдаги долзарб

Қашқадарё воҳаси тупроқларининг унумдорлик
даражаси, ҳамда уларни бошқаришдаги долзарб
муаммолар.
Воҳамизда асосан қуйидаги тупроқ типлари асосий майдонларни эгаллайди.

1. 
   Қуруқ субтропикларнинг тоғ олди чўл -дашт зонаси тупроқлари-бўз тупроқлар. Бу тупроқлар ўз навбатида типик бўз тупроқлар ҳамда тўқ тусли бўз тупроқларга бўлинади.
   
2. 
   Чўл зонасининг оч тусли бўз тупроқлари, тақирлар ва тақирсимон тупроқлар, сур –қўнғир тупроқлар, чўл қум тупроқлари.
   

Бу типик тупроқлар ўз навбатида ўтлоқи, шўрланган ўтлоқи, гидроморф, ярим гидроморф каби тупроқ хилларига ажратилади.
Энди бу тупроқларнинг тарқалиши генезиси ҳамда умумий унумдорлик ҳолатига қисқача тўхталамиз.
Бўз тупроқларнинг бошқа тупроқ типларидан фарқ қилувчи асосий муҳим белгилари қуйидалардан иборат :
Тупроқнинг унча аниқ генетик горизонларга ажралиб турмаслиги. Гумуснинг нисбатан камлиги, микро агрегатларнинг кўп бўлиши билан бирга макро агрегатларнинг ҳам яхши ифодаланганлиги, умумий ковакликнинг катталиги, барча тупроқ профилининг карбонатли бўлиши.
Тупроқ юзасидан бошлаб хлорид кислота таъсирида қайнайди.
Бўз тупроқлар зонанинг асосий автоморф тупроқлари жумласига киради. Бўз тупроқлар денгиз сатҳидан турлича баландликдаги текислик, ерларда таркиб топган. Бу тупроқлар биологик ва иқлимий шароитига кўра иккита тупроқ -иқлим провинциясига ёки фациясига: тоғ ва тоғ олди тўқ тусли ҳамда типик бўз тупроқлар ҳамда чўл оч тусли бўз тупроқларига ажратилади.
Оч тусли бўз тупроқлар: Зонанинг анча қуруқ (арид) минтақасида тарқалган типча бўлиб, бўз тупроқлар зонасининг чўл зонаси билан туташган қуйи қисмида, одатда денгиз сатхидан 300-600 м гача бўлган баландликларида жойлашган.
Типик бўз тупроқлар : Зонанинг ўрта минтақасини шунингдек тоғ олди текисликларининг қир-адирлари, паст тоғларнинг анча баланд қисмида тарқалаган. Типик бўз тупроқларнинг юқори чегараси денгиз сатҳидан 700-1200 м гача баландликда жойлашган. Гумусли қатлам яхши ифодаланган. А+В 55-80см гача бўлади. Чимли қатлам яққол ажралиб туради. Ёғин сувлари таъсирида тупроқ яхши намланади ва лалми экинларни сув билан яхши таъминлайди.