Қашқадарё воҳаси тупроқларининг унумдорлик даражаси, ҳамда уларни бошқаришдаги долзарб

Чўл зонасининг гидроморф тупроқлари.
Қайир – аллювиал , аллювиал –ўтлоқ, тўқай-чимли, аллювиал ўтлоқ, ботқоқ ўтлоқ, шўрхокли ўтлоқ, ботқоқ, шўрхокли- ботқоқ тупроқлар ва шўрхоклар чўл зонасидаги дарё водийларида ва дельталарида энг кўп тарқалган гидроморф тупроқлардир. Чўл зонасидаги гидроморф тупроқлар чириндисининг камлиги ва шўрланганлиги ўзига хос хусусиятидир. Бу тупроқларнинг деярли барчаси суғориб деҳқончилик қилишда фойдаланилади.
Бу тупроқларни ўзлаштириш ва қишлоқ хўжалиги мақсадларида фойдаланишнинг марказида гидромелиоратив , агромелиоротив ҳамда лесомелиоратив тадбирлардан оқилона фойдаланиш туради.


Чўл зонаси билан бўз тупроқлар зонасдаги гидроморф тупроқлар
Гидроморф тупроқлар жумласига ўтлоқ, ботқоқ-ўтлоқ ва ботқоқ тупроқлар ҳамда шўрхоклар киради. Гидроморф тупроқнинг одатдаги зонал автоморф тупроқлардан асосий фарқи шундаки, бунда атмосфера ёғинларидан ташқари юзада жойлашган грунт сувлари ҳисобига тупроқ капилярлар орқали намланади. Яхши капиллярли грунтларда,масалан , лёсс тупроқларда горизонтларнинг доимий ёки мавсумий намланиши грунт сувлари 3-4 м чуқурликда жойлашганда содир бўлади. Капиллярлик хоссаси ёмон бўлган соз ёки қатламли грунтлардан тупроқдаги грунт сувлари 1-3 м чуқурликда бўлганда, қумли грунтларда эса 0,5-1 м чуқурликда жойлашганда капилляр намланиш вужудга келади.
Грунт сувларининг режими, уларнинг минераллашиши ,шу билан бирга тупроқларнинг сув ва туз режими гидрогеолик шароитларга қараб кескин фарқланади. Шунинг учун гидроморф тупроқлар ҳам тоғ ости қияликлардаги ёймаларда тарқалган саз режимидаги тупроқлар деб ажратилади . Ана шу ҳар иккала режимдаги тупроқлар ичида ўтлоқ , ботқоқ –ўтлоқ, ботқоқ тупроқлар ва шўрхоклар бор.
Грунт сувларининг сатҳи пасайганда ва капиллярлар орқали намланиши тўхтаганда гидроморф тупроқлар зонал тупроқларга –тақирли тупроқларга , бўз тупроқларга ва бошқа тупроқларга айланади. Бу процесс хам жуда секин боради. Ўтувчи тупроқлар деб ўтлоқ-бўз тупроқлар , ўтлоқ-тақирли тупроқлар ва хоказолар аталади.