Тошбоев Ш. О. 17 Болалар анестезиологияси

8.2.3.
 
Юрак-қон томир тизими 
Юрак-қон томир тизими кўп холларда бемор кўруви, периферик 
артерияларда пульс тури ва тезлиги, артериал босимни текшириш ва 
олинган кўрсаткичларни боланинг ѐшига нисбатан таққослаш орқали 
бахоланади. Ушбу кўрсаткичларнинг ѐшга нисбатан номутаносиблиги ѐки 
юрак 
фаолятининг 
бирор 
ўзгаришларига 
гумо 
қилинганда 
электрокардиографик ва эхокардиографик текширувлар ўтказилади. 
Кўпинча хирургия бўлимларига туғма ва орттирилган юрак 
нуқсонлари, ревматик зарарланишлар, йирингли-септик асоратлар, сув-
электролит алмашинувининг бузилиши, кўкс оралиғи аъзоларининг 
силжиши мавжуд бўлган болалар режали операция ўтказиш учун 
ѐтқизиладилар. Ушбу тоифа болаларда операциядан олдинги даврда 
ташхисланиши ва бартараф қилиниши лозим бўлган турли шакл ва 
босқичдаги қон айланиши етишмовчилиги аниқланади. Гемодинамик 
бузилишлар турига кўра бу болаларга мос келувчи даволаш чоралари 
кўрилиши лозим. 

---

18 
 
8.2.4.
 
Ошқозон-ичак тракти 
Кириш наркози пайтида юз берадиган қайт қилиш ва регургитация 
холатлари ошқозон массаси билан аспирацияланиш ва унинг оқибатида 
оғир 
асоратларга 
олиб 
келади. 
Операциядан 
олдин 
болани 
овқатлантирмаслик мазкур асоратлар хавфини бирмунча камайтиради. 
Бироқ, анестезиолог болалар билан ишлаѐтганини ва, шунинг учун хам 
кутилмаган холатлар юз бериши мумкинлигини доимо ѐдда тутиши 
лозим. Болалар кўпинча кофет, печенье ѐки меваларни беркитиб қўядилар, 
нонушта қилишга рухсат берилмагач, улар яширинча овқатланиб оладилар 
ѐки хонадошлари мехмон қиладилар. Кичик ѐшдаги болалар қорни очса 
йиғлайдилар, ва оналари кўрсатма олганларига қарамасдан, рахми 
келганидан оз миқдорда егулик берадилар. 
Операциядан олдинги очлик тартибига қаатъий риоя қилинган 
тақдирда кириш наркози пайтида қусиш, регургитация ва аспирация каби 
асоратлар кўп учрайди ва уларни тўлалигича бартараф қилиш қийин. 
Масалан, болада ошқозон-қизилўнгач рефлюксининг мавжудлиги бола 
овқат емаган бўлса ҳам ошқозон массасининг регургитацияси хавфи 
туғилади. Шунинг учун анестезиолог бемор ота-онаси билан илк сухбатда 
бола овқатлангандан сўнг оз миқдорда қайт қиладими, эзофагит белгилари 
борми, олдин ошқозон ѐки қизилўнгачда операция ўтказилганми, шулар 
тўғрисида тўла маълумот олиши керак. Чақалоқлик даврида трахея-
қизилўнгач оқмаси бўйича ўтказилган операция ошқозон-қизилўнгач 
сфинктерининг заифлашувига олиб келиши мумкин. Ушбу тоифа бемор 
болаларга премедикацияда аспирацияни олдини олиш учун антацидлар ва 
Н
2
-блокаторлар гуруҳидаги-ранитидин, циметидин каби препаратларни 
буюриш лозим. 
Умумий анестезия остида шошилинч ўтказиладиган операцияларда 
хатто бир неча соат олдин овқатланмаган бўлса ҳам бемор ошқозонига 

---

19 
зонд ўрнатилади ва тозаланади. Маълумки, қорин бўшлиғи аъзоларининг 
ўткир касалликларида ошқозон эвакуацияси кескин бузилади, ичак 
тутилиши ѐки перитонитда эса ошқозонда кўп миқдорда димланган 
суюқлик тўпланади. Ушбу қоидаларга амал қилмаслик эртами, кечми 
асоратланишга олиб келади. Трахея интубацияси пайтида аспирацияни 
олдини олиш учун беморни Тренделенбург холатига (бош томони юқорига 
кўтарилган холда) келтириш ва Селлик амалидан фойдаланиш лозим. 
Бунинг учун узуксимон тоғай умуртқа томон босилади, бу эса 
қизилўнгачни узуксимон тоғай ва бўйин умуртқаси орасида қисилишини 
таъминлайди ва аспирацияни олдини олади. 
Операциядан олдин ичак бўшлиқлари одатта тозаловчи хуқналар 
ѐрдмида тозаланади.