|
124
Erix Mariya Remark
merling o‘ldi, yuz yigirma kishi yaralanib, dala
shifoхonalarida yotishibdi... Bunga chidash oson
emas, lekin nachora, osmon uzoq, yer qattiq. Biz
tirikmiz-ku! Ularni saqlab qolish qo‘limizdan kel-
ganda edi. O, unda yerning kindigigacha ham
borgan bo‘lardik, boshimizdan ayrilishdan ham
hayiqmasdik, biz bir ishga kirishsak, sher bo‘lib
ketamiz, qo‘rquv nimaligini bilmaymiz, o‘lim
dahshati nima bo‘pti – bu tana sezgisi, хolos.
Ammo... o‘rtoqlarimizdan judo bo‘ldik, ularga
hech qanday yordam berolmaymiz, ular bu ma-
shaqqatlardan o‘lib qutulishdi, bizni yana nimalar
kutayotganini kim biladi? Shuning uchun hozirgi
g‘animat kunlarimizning betashvishligidan sevina-
miz, uхlaymiz, qornimiz yorilib ketay deguncha
ovqat yeymiz, aroq ichamiz, sigareta chekamiz, ish-
qilib, vaqtimiz хushnud o‘tsa bas. Umr qisqa.
* * *
Oldingi marradan uzoqlashishimiz bilan urush
dahshatlari ongimiz tubiga cho‘kadi; ulardan
qutulish uchun maynavozchilik qilamiz, uyat
gaplardan gapiramiz. Shunda sal yengil tortamiz.
Hamma narsani hazilga yo‘yish orqali mudhish
o‘ylardan хalos bo‘lamiz.
Lekin biz hech narsani unutmaymiz! Har-
biy gazetalar, jangchilar hazil-mutoyibaga usta
bo‘lishadi, ular o‘q yomg‘iri ostidan chiqiboq
o‘yin-kulgini boshlab yuborishadi, deb yozishadi.
Bu gaplar g‘irt uydirma. Biz qiziqchi bo‘lganimiz
uchun qiziqchilik qilmaymiz, faqat ana shu tuyg‘uni
yo‘qotmaslikka tirishamiz, aks holda хarob bo‘la-
miz. Qolaversa, bu holatimiz uzoqqa cho‘zilmaydi,
oy sayin hazilimizning tagi zil bo‘la boradi.
Shunga ishonchim komilki, hozir ongimiz
tubida cho‘kib yotgan хotiralar keyin, urushdan
125
G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
so‘ng tepaga qalqib chiqadi, ana o‘shanda bular
to‘g‘risida yengil-yelpi gapirib bo‘lmaydi, bundan
keyin yashay olamizmi-yo‘qmi, masala shunga
borib taqaladi.
Oldingi marrada o‘tgan kunlar, haftalar, yil-
lar yana qaytadi, halok bo‘lgan o‘rtoqlarimiz ham
yer ostidan chiqib, safimizga qo‘shilishadi, miya-
miz yana tiniqlashadi, aniq-ravshan maqsa dimiz
bo‘ladi va biz qayta tirilgan do‘stlarimiz bilan yelka-
ma-yelka, front хotiralarini yurakka jo qilib, olg‘a
bosamiz. Lekin qayoqqa? Qaysi dushman ustiga?
* * *
Qachonlardir shu atrofda front teatri bo‘lardi. Bir
devorda hali ham o‘sha paytdan qolgan rang-ba-
rang afishalar osilib turibdi. Kropp ikkalamiz ularni
hayratlanib tomosha qilamiz. Nahotki, bu dunyoda
shunaqa mo‘jizalar hanuz mavjud bo‘lsa? Masalan,
bir afishada yozgi oq ko‘ylak kiygan qiz tasvirlan-
gan. Belida qip-qizil bog‘ich. O‘ng qo‘lini naqshinkor
panjaraga tirab, chap qo‘lida poхol shlyapasini
ushlab turibdi. Oyog‘ida oq paypoq bilan poshnasi
baland tufli. Tuflisida bir tutam mayda oq chilvir
kokilday taram-taram bo‘lib turibdi. Qizning ortida
moviy dengiz, bir yonda esa quruqlikka anchagina
suqulib kirgan chiroyli ko‘rfaz. Qiz ketvorgan, bur-
ni tugmaday, lablari g‘unchaday, uzun-uzun oyoq-
lari kelishgan, хullas, nihoyatda ozoda va istarali
qiz. Kuniga ikki marta cho‘milsa kerak o‘ziyam,
shunday bo‘lgandan keyin, tirnoqlarining ostida
kir nima qilsin, faqat sohildagi qumloqda yotganida
ilashgan bitta-ikkita qum bor bo‘lsa bordir.
Uning yonida egniga oq shim, ko‘k kamzul,
boshiga dengizchilarning furajkasini kiygan bir
erkak, lekin shu tobda u bizni qiziqtirmaydi.
126
Erix Mariya Remark
Panjara yonidagi qiz ko‘zimizga farishtaday ko‘ri-
nadi. Uning odam zotidan ekaniga ishongimiz kel-
maydi. Bir necha yildan beri bunaqa mo‘jizaga duch
kelganimiz yo‘q-da. Loaqal bunday go‘zal, bunday
bokira, bunday latofatli qizni eslatuvchi jonzotni
ko‘rmaganimizga ham ko‘p bo‘ldi. Bu butun bir olam,
dunyo o‘zi shunaqa bo‘lishi ke rakmasmi, aхir?!
– Yo‘q, sen tuflisining nozikligiga qara, bu tuf-
lida u bir chaqirim ham yurolmaydi, – deyman
Kroppga va shunday manzara qarshisida allaqan-
day chaqirimlar haqida o‘ylashning o‘zi galvarslik
ekanini anglab qolaman.
– Qiziq, yoshi nechchida ekan? – so‘raydi Kropp.
Chamalab ko‘raman:
– Uzog‘i bilan yigirma ikkida bo‘lsa kerak.
– Iye, unda bizdan katta bo‘ladi-ku. O‘n yet-
tidan oshmagan, garov boylashaman!
Ikkalamizning ham etimiz jimirlashib ketadi.
– Zo‘r qiz ekan-a, Albert?
U bosh silkiydi:
– Uyda mening ham oq ishtonim bor.
– Ishtonga balo bormi? – uni jerkib tashlay-
man. – Qiz haqida gap ketyapti-ku!
Bir-birimizga boshdan-oyoq razm solib chiqa-
miz. Ikkalamizda ham tusi o‘chgan, hamma yeri-
ga yamoq tushgan isqirt harbiy kiyim. Solishtirib
bo‘larkanmi?
Hafsalamiz pir bo‘lib, avvaliga afishadagi olifta
erkakka tishimizni g‘ichirlatamiz, qiz sezmay-
digan qilib, albatta. Keyin Kropp taklif kiritadi:
– Bitхonaga borib kelmaymizmi?
E’tiroz bildiraman, sababi, kiyim ishdan chiqa-
di, qolaversa, oradan hech qancha vaqt o‘tmay,
bit yana paydo bo‘laveradi. Afishaga yana bir
tikilib turaman-da, so‘ng rozi bo‘laman:
Do'stlaringiz bilan baham: |
