Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

Umurtqa kanali, canalis vertebralis
Umurtqa kanalini umurtqa tanalari va umurtqalararo disklarning orqa yuza-
lari hamda ularni qoplovchi orqa bo‘ylama boylam, shuningdek, umurtqa ravoqlari
va ular orasida tortilgan sariq boylamlar hamda bularni ichkaridan qoplovchi ol-
dingi bo‘ylama boylam chegaralaydi. Umurtqa kanalining ichida orqa miya va
uni o‘rovchi orqa miya pardalari (qobiqlari) joylashadi.

---

303
Umurtqa kanalining kengligi uning bel bo‘limida eng katta (3,5 sm
2
), bo‘yin
bo‘limida kichikroq (2,5 sm
2
), ko‘krak bo‘limida eng kichik bo‘ladi.
Har bir umurtqa ravog‘i asosining tepasi va pastida o‘yiqlar bo‘lib,
umurtqalarning ost-ust joylashuvi natijasida bu o‘yiqlar teshiklarga aylanadi.
Umurtqa kanalidan chiquvchi tomir va nervlar xuddi ana shu umurtqalararo
teshiklar (foramina intervertebralia) orqali o‘tadi.
Umurtqa kanali yuqorida bosh miya qutisiga (bosh chanog‘i bo‘shlig‘iga),
pastda esa dumg‘aza kanaliga davom etadi. Dumg‘aza kanali (canalis sacralis)
pastga tomon torayib boradi va dumg‘aza yorig‘i (hiatus sacralis)ga ochiladi.
Dumg‘aza suyagining tashqi va ichki yuzalaridagi 4 juft teshiklar bilan dumg‘aza
kanali tutashgan.
Har bir umurtqada uchta suyaklanish nuqtasi bo‘ladi: ulardan biri umurtqa-
ning tanasida, qolgan ikkitasi umurtqa ravog‘ining ikki tomonida joylashgan.
Suyaklanish nuqtalari, odatda, o‘zaro qo‘shilib ketadi. Ba’zan bu nuqtalar
o‘zaro birlashib ketmasligi ham mumkin; bunday hollarda umurtqa tanasi bilan
ravog‘i orasida (spondiloliz) yoki ravoqning ikkala yarmi orasida yoriq (spina
bifida) hosil bo‘ladi. Orqa yorig‘i (spina bifida) bolalarda 8-10 yoshgacha bo‘ladi;
25 foiz kishilarda esa bir umrga saqlanib qoladi, biroq funksional o‘zgarishlar
chaqirmaydi. Bunday pinxoniy yoriqlar - spina bifida occulta deb ataladi.