Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

307
X bob. TOS CHANOG‘I VA ORALIQNING
TOPOGRAFIK ANATOMIYASI
UMUMIY MA’LUMOTLAR
Tos chanog‘i deganda – anatomik nuqtai nazardan tananing tos halqasi su-
yaklari bilan chegaralangan qismi tushuniladi. Uning yuqori qismi yonbosh suy-
aklaridan iborat bo‘lib, katta tos chanog‘i deb yuritiladi. Katta chanoqda qorin
bo‘shlig‘i a’zolari joylashgan: o‘ng yonbosh chuqurchada ko‘r ichak, yonbosh
ichakning ko‘r ichakka o‘tish qismi yotgan bo‘lsa, chap yonbosh chuqurchasida
esa S-simon ichak yotadi. Chegara chizig‘i (linea terminalis)dan pastda kichik
tos chanog‘i boshlanadi. Kichik tos a’zolarining bir-biriga nisbatini o‘rganish,
topografik anatomiya fanining vazifasidir. Quyida tos chanog‘i so‘zi ishlatilgan-
da kichik tos tushuniladi.
Chanoq suyaklarini tashqi tomondan qoplab turuvchi yumshoq to‘qimalarni
boshqa sohalarga kiritish qabul qilingan: mm.glutei, mm.piriformis va obturato-
rius internus–ning tugash qismlari dumba sohasiga kiritilsa, m.iliopsoasning tu-
gash qismi va m.obturatorius externus–ning boshlanish qismlari esa son oldingi
sohasining chuqur qismiga taalluqli. Tosning chiqish qismi oraliqni hosil qiluvchi
yumshoq to‘qimalar bilan bekilgan.
Simfizning pastki qirrasi va qov ravog‘ini erkaklarda yorg‘oq ildizi orqasi-
da paypaslab ko‘rish mumkin. Ayollarda esa qov suyagi birlashmasi pastki qirrasi
va promontoiumni qin orqali tekshiruv o‘tkazilgandagina aniqlash mumkin. Cha-
noq a’zolarining holati va konfiguratsiyasi esa to‘g‘ri ichak orqali aniqlanadi, bu
esa ko‘rsatkich barmog‘i yordamida amalga oshiriladi. Ayollarda esa buni yana
qin orqali ko‘rsatkich va o‘rta barmoqlar hamda bir vaqtning o‘zida chap qo‘l
bilan qorin devori orqali paypaslash usuli bilan amalga oshiriladi (ikki qo‘l bilan
yoki bimanual tekshirish).