Tomoshalar tarixi о zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus ta 'lim vazirligi 5210300 aktyorlik san'ati

Tanqidiy realizm tornoshalari

XIX asrning o'rtalariga kelib san’atda yetakchilik qilayotgan romantizm yoniga tanqidiy realizm kirib keldi. Zamonaviy, tanqidiy tafakkur - shiddat bilan rivojlanayotgan ilmiy tafakkur mahsuli bo‘lib, voqelikni bir tomonlama ifodalashga qarshi bo'lgan - ko'p qirrali ilmiy yondashuv orqali hodisani yaxlitligicha anglashga, idrok etishga bo'lgan intilishning mahsuli edi.
Tanqidiy realizm o'z navbatida keng tarqalgan tragediyalar, drama va melodrammalar qatorida yana komediyalarni, pantomima. vodvil kabi janrlarni. erkin so‘zlar ayta oladigan mimlar qadrint tikladi. Tanqidiy realizm yo‘nalishi aktyorlari bu janrlarda ham zamona «aql-idrok»ini namoyon qilish mumkinligini asosladilar. Tanqidiy realizm tarafdorlari o'zlarining adolatsizlikka qarshi norozilik kayfiyatini achchiq tanqidlar, istehzoli. kulgili koTinishlar orqali ifodalay oldilar. She’riyat va qo‘shiqlarda istehzoli kayfiyat o'z ifodasini topdi.

6. 
   Naturalizm va tomosha turiari
   

XIX asrning oxirlariga kelib Yevropa murakkab va chigal davrni boshidan kechirdi. Tobora yiriklashayotgan shaharlar, ular bag'ridagi haybatli zavod va fabrikalar, ularning haddan ziyod boy egalari millionlab kishilarning taqdirini, rizqini o'zlaricha hal qila boshladilar. Inson, shaxs bu progress jarayonida kundan- kunga o'z erkini yo'qotayotganini his qila boshladi.
Erkni yo'qotishga qarshilik qilayotgan shaxs obrazi - badiiy ijodda ham turlicha g'oyaviy va estetik qarashlar va yo'nalishlarni
137
paydo qiladi. Romantizm va tanqidiy realizm yonida endi realizm - goho bir-birini inkor qiluvchi yangi oqimlar paydo bo‘la boshladi. Natijada ijodni, ayniqsa, teatr san’atini hayotga yaqinlashtirish nazariyasi yaratiladi, Fransuz adibi va teatr nazariyotchisi Emi! Zolya bu yo'nalishni naturalizm, ya’ni tabiiy narsaning asl holatini yaratish deb atadi. U zamonasining tabiiy fanlari erishgan yutug'ini san’atga ham tatbiq etishi lozim deb hisoblaydi. Naturalizm - san’atkorlarning navbatdagi vazifasi xalq hayotini aks ettiradigan turmush ikir-chikirlarini, inson tanasi va ruhini chuqurroq tasvirlashda, deb bildilar. Bu oqim ijodkorlarni o‘z idealiarini xalqqa xizmat qilishda, deb bildilar. Bu o‘z zamonasining juda katta yutug’i edi. Bu qarash ko’po’tmay san’atning ifoda omillarini chegaralab qo'ydi. Naturalizm oqimi o‘z yutuq va kamchiliklari bilan san’atning realizmga qaytish jaryonini tezlatdi. Badiiy ijod va naturalizm ifoda vositalarida bir- biriga zid ekanligi ayon bo’ldi.

7.