Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini

4.3. Tijorat banklarining likvidliligini ta’minlash yo’llari 
O’zbekiston Respublikasi tijorat banklarining likvidliligini ta’minlash 
maqsadida quyidagi tadbirlarni amalga oshirish maqsadga muvofiqdir: 
1. Tijorat banklari aktivlari va majburiyatlarining muddatlari o’rtasidagi 
muvofiqlikni ta’minlash va transaktsion depozitlarning faqat barqaror qoldig’idan 
resurs sifatida foydalanishni yo’lga qo’yish orqali transformatsiya riskiga barham 
berish lozim. 
Transaktsion depozitlarda muddat mavjud emas. Buning ustiga, ularning 
beqarorlik darajasi juda yuqori. Shu sababli, ulardan to’g’ridan-to’g’ri resurs 
sifatida foydalanish, aktivlar va majburiyatlarning muddatlari o’rtasidagi 
muvofiqlik ta’minlangan sharoitda ham, tijorat bankining likvidliligiga nisbatan 
kuchli salbiy ta’sirni yuzaga keltirishi mumkin. 
2. Tijorat banklari tomonidan berilgan kreditlar bo’yicha muddati o’tgan 
qarzdorlik muammosini hal qilish maqsadida: 
– mijozlarning kredit to’loviga layoqatliligini baholashning xalqaro bank 
amaliyotida keng qo’llanilayotgan, takomillashgan metodikalarini respublikamiz 
banklari amaliyotiga joriy qilish; 
– tijorat banklarida muammoli kreditlarni ―oldindan ogohlantirish‖ tizimini 
yaratish va uni takomillashtirish zarur; 
– Hukumat kafolatlari asosida berilgan kreditlar bo’yicha muddati o’tgan 
qarzdorlikni o’z vaqtida undirilishini ta’minlash maqsadida (Davlat byudjetida 

---

47 
ortiqcha pul mablag’larining mavjud emasligini hisobga olib), maxsus Jamg’arma 
tashkil etish lozim. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 12 sentyabrdagi PQ-3270-
sonli ―Respublika bank tizimini yanada rivojlantirish va barqarorligini oshirishga 
oid chora-tadbirlar to’g’risida‖gi qarorida Moliya vaziriga har yilgi Davlat byudjeti 
shakllantirilayotganda O’zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan xalqaro 
moliya institutlariga, xorijiy va mamlakat tijorat banklariga berilgan kafolatlarga 
xizmat qilish bo’yicha tegishli xarajatlar moddasida pul mablag’larini ko’zda tutish 
vazifasi yuklandi. Ammo, Davlat byudjetida ortiqcha pullar, ya’ni profitsit miqdori 
juda kam. 2016 yilning yakuni bo’yicha O’zbekiston Davlat byudjeti profitsiti 
summasi atigi 199 mlrd. so’mni tashkil etdi: