Tibbiyot instituti talabalari uchun

Haqiqiy germafroditizm
bir kishida ham erkaklik, ham xotinlik jinsiy 
bezlari bo’lishi bilan xarakterlanadi. Bunday odamlarning tashqi ko’rinishi va 
umumiy rivojlanishi xotinlik yoki erkaklik turiga ega bo’lishi, ba’zan esa aralash 
turni eslatishi mumkin. Bu juda kamdan kam hollarda uchraydi.
Soxta germafroditizm
bu ko’proq uchraydi. Soxta germafroditizmda 
sub’ekt bir jinsli bo’lib, unda yo moyagi yoki tuxumdoni borligi kuzatiladi, ammo 
tashqi jinsiy organlarining tuzilishi noto’g’ri rivojlangani uchun bezlari jinsiga 
to’g’ri kelmaydi.
Soxta erkaklik germafroditizmida jinsiy bezlari xotinlarnikiga, jinsiy a’zolari 
esa qisman erkaklarnikiga o’xshaydi (97-rasm).
97-rasm. Soxta erkaklik germafrotidizmi
Soxta xotinlik germafroditizmida esa, jinsiy bezlari erkaklarniki bo’lsada, 
tashqi jinsiy organlari qisman xotinlarnikiga o’xshaydi.
Jinsini aniqlash sud tibbiyoti diagnostikasi odatda endokrinolog, 
nevropatolog, urolog va psixiatrlar ishtirokida o’tkaziladi. Bunday hollarda sud 
tibbiyoti ekspertizasi komissiyasi bir vaqtning o’zida jinsini aniqlabgina 
qolmasdan, balki soxta xotinlik germafroditizmida jinsiy aloqa qilish va 
homiladorlik qobiliyatiga ega bo’lishligi, soxta erkaklik germafroditizmida 
376

---

urug’lantirish qobiliyati ham o’rganiladi.
14.3.2. Jinsiy etilganlik holatini aniqlash
Jinsiy etilganlik deb, organizm rivojlanishiga zarar etkazmaydigan va 
sog’lig’ini buzilishiga olib kelmaydigan, jinsiy aloqa qilish normal fiziologik holat 
hisoblanadigan organizmning rivojlanish darajasiga aytiladi.
Jinsiy etilganlik asosan nomusiga tegish, etilmagan shaxslarga nisbatan 
jinsiy dahlsizlikni buzilishi, yosh bolalarga nisbatan jinsiy buzuqilik qilishlik, 
shuningdek zags organlari talabiga ko’ra homiladorlik borligi yoki bola 
tug’ilishida nikohni qayd qilish hollarida amalga oshiriladi.
Jinsiy etilganlik aniq jinsiy vazifalar bilan belgilanadi.
Xotin-qizlarda jinsiy vazifasi jinsiy aloqa qilish, homiladorlik qobiliyati, 
homilani ko’tarib yurishi va tug’ish qobiliyatiga ega bo’lishligi jinsiy etilganlikni 
belgisidir. Emizish qobiliyati va keyinchalik bolaning rivojlanishini ta’minlash 
jinsiy etilganlikning to’g’ridan to’g’ri belgilariga kirmaydi.
O’smirlarda jinsiy etilganlik ularning jinsiy aloqa qilish va urug’lantirish 
qobiliyati bilan belgilanadi.
O’zbekiston Respublikasi jinoyat kodeksida 16 yoshga etmagan yoki 
balog’at yoshiga kirmaganlar bilan jinsiy aloqa qilish jinoiy javobgarlik 
hisoblanadi. Jinsiy etilganlikni aniqlash masalasi tirik shaxslar sud tibbiyoti 
ekspertizasining murakkab sohalaridan biridir. Jinsiy etilish darajasi 3-6 yillab 
davom etganligi uchun ham qiyin masala hisoblanadi. Ayrimlarda jinsiy etilganlik 
erta paydo bo’lsa, boshqalarida kechroq ko’zga tashlanadi. Ba’zan jinsiy aloqa 
qilgandan ancha vaqt o’tgach ko’zdan kechiriladi va bu ekspertiza o’tkazishda 
qo’shimcha qiyinchilik tug’diradi.