|
ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
53
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
ommalashtirish bo‘yicha ham ancha ishlar amalga oshirildi. Bu borada davlatimiz tomonidan
ko’plab normativ-xuquqiy asoslar yaratilib, ta’lim tizimini zamonaviy talablar asosida
shaklllantirish bo’yicha islohotlar jadallik bilan olib borilmoqda.
O’zbekistion Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 6-aprelda «Umumiy o‘rta
va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida»gi
187-sonli qarorida belgilangan talablari asosida ko’plab ishlar olib borilib, ta’lim tizimini
isloh qilish, yangi DTS va o‘quv dasturlarini takomillashtirish va yangi darsliklar yaratish
davlatning asosiy ishlaridan bo‘ldi. Bu ishlarni amalga oshirishda ta’limda kompetensiyaviy
yondashuv asosida takomillashtirish, o’quv-metodik majmualarning yangi avlodini ishlab
chiqish va joriy etish bosh maqsad qilib belgilanishi, dars mashg’ulotlarida (matematika fani
mashg’ulotlarida ham) o’quvchilarni kompetenligini oshirishga alohida e’tibor berilishini
taqozo qilmoqda.
Kompetensiyaga asoslangan yondashuv ta'lim mazmunini modernizatsiya qilish
strategiyasida ta'limni yangilash yo'nalishlaridan biridir. Ta'limning yangilangan tarkibining
asosi o'quvchilarning asosiy kompetensiyasini shakllantirish va rivojlantirish hisoblanadi, deb
fikrlar bildirilmoqda.
Asosiy kompetentsiyalar deganda o’quvchilarning o'ziga xos bo'lgan muammolarni hal
qilishda noaniqlik sharoitida mustaqil harakat qilish qobiliyati tushuniladi.
Ta’lim tizimini baholovchi xalqaro tashkilotlardan biri PISA tadqiqotining natijalariga
ko'ra (1999), ko'plab mamlakatlarning 15 yoshdagi o'quvchilarini matematik savodxonlik
darajasi past natijalarni ko'rsatdi (bu PISA baholash tizimiga O’zbekiston kelgusida o’tishni
rejalashtirgan), bu esa dunyo ta’lim muassasalarida ta’lim oluvchilarini matematikaga oid
bilimlarini sinashga ko'proq e'tibor qaratilishiga undadi. Chunki, rus tadqiqotchisi
A.A.Leont’ev tomonidan, bu savodxonlik aslida "funksional savodxonlik" ya’ni- "insonning
hayoti davomida olgan bilimlaridan inson faoliyati, aloqa va ijtimoiy munosabatlarning turli
sohalarida hayotiy vazifalarni hal qilishda foydalanish qobiliyati" deb ta’riflangan.
Matematikani o'qitishning asosiy maqsadlaridan biri o’quvchilarni kundalik hayotga
tayyorlash, shuningdek, matematik vositalar yordamida ularning shaxsiyatini rivojlantirishdir.
Ta'limga kompetensiyaviy yondashuv muammolari bo'yicha adabiyotlarni tahlil qilish
"kompetensiya" tushunchalari va tegishli "kompetentlik" tushunchalarining mazmuni
to'g'risida tasavvurga ega bo'lishga imkon berdi.
Kompetensiya - bu ta’lim oluvchilarning olgan bilimlari, ulardan foydalanish
qobiliyatlari, shuningdek, amaliy va nazariy muammolarni hal qilish uchun mazkur
ko’nikmalarni hayot faoliyatida ishlash usullaridan foydalanishga tayyorligidir.
Zamonaviy ta'limning amaliy yo'nalishi bilan bog'liq holda, ta'lim muassasasining asosiy
natijasi bilimlar, ko'nikmalar tizimi emas, balki tayanch kompetensiyalar to'plami bo'lishi
kerak:
Kompetensiyalar to'plami sifatida quyidagilarni keltirish mumkin:
Atrofdagi olamni ko'rishga va tushunishga, hayotiy faoliyatda o’zini boshqarishga,
jamiyatdagi roli va maqsadidan xabardor bo'lishga, o'z xatti-harakatlari va harakatlarining
maqsadli va semantik parametrlarini tanlashga, qaror qabul qilishga tayyorligi;
Ta’lim oluvchining milliy va umumbashariy madaniyat xususiyatlari, inson va inson
hayotining ma'naviy-axloqiy asoslari, alohida xalqlar, oilaviy, ijtimoiy, ijtimoiy hodisalar va
urf-odatlarning madaniy asoslari, fan va dinning inson hayotidagi o'rni, ularning dunyoga
ta'siri, bo'sh vaqtlarini samarali tashkil etish usullari to'g'risida xabardorligi;
Ta’lim oluvchining mustaqil kognitiv faoliyatga tayyorligi: maqsadlarni belgilash,
rejalashtirish, tahlil qilish, faoliyatda aks ettirish, o'quv va bilim faoliyatini mustaqil
baholash, dalillarni spekulyatsiyadan ajratish qobiliyati, o'lchov ko'nikmalariga ega bo'lish,
ehtimoliy, statistik va boshqa bilish usullaridan foydalanish ko’nikmasi;
Do'stlaringiz bilan baham: |
