Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
51 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
Айни жиҳатни теран баҳолаган муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёев 
томонидан 2017 йилнинг 12 январь куни “Китоб маҳсулотларини чоп этиш ва тарқатиш 
тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда 
тарғибот қилиш бўйича комиссия тузиш тўғрисида”ги
 
Фармойиш эълон қилинди.
Бу бежиз эмас, албатта. Чунки китоб ўқиш, китоб билан ошно бўлиш инсонга нафақат 
маънавий, балки руҳий, физиологик жиҳатдан ҳам катта фойда беради. Тадқиқотларда 
келтирилишича, мутолаа қилиш мусиқа тинглашдан кўра 68 фоиз таъсирлироқдир. 
Мутахассислар стрессни камайтиришда китоб мутолааси сингари машғулотлар чой ичиб 
стрессни камайтиришдан кўра таъсирлироқ эканини таъкидлашади. Тадқиқотчиларнинг қайд 
этишича, мутолаа қилишни видео ва компьютер ўйинларидан афзал кўрадиганлар 600 
фоиздан кўпроқ даражада муваффақиятилироқ бўлиб, ўзларининг стресларини яхшироқ 
назорат қила оладилар. Шунингдек, китобхонлар устида олиб борилган ўрганишлар шуни 
кўрсатадики, кўпроқ мутолаа ишлари билан банд бўлганлар жисмоний соғлом, хушкайфият, 
қувноқ, руҳий жиҳатдан тетик ва саломат бўлиб бошқаларга нисбатан кўпроқ мавқега эга 
бўлишар экан. Яна шу нарса аниқланганки, китоб ўқиб роҳатланадиган инсонларнинг тан 
соғлиқлари бошқаларга нисбатан 33 фоиз яхшироқ бўларкан.
Китоб ўқиш, мутолаа фаолиятининг маданият даражасига кўтарилишида чуқур маъно 
бор, албатта. «Маданият»-арабча мадина (шаҳар) сўзидан келиб чиққан бўлиб, жамият, 
инсоннинг ижодий куч ва қобилиятлари тарихий тараққиётининг муайян даражасидир. 
Шундан келиб чиқиб, айтиш мумкинки, китобхонлик маданияти инсоннинг билим ва 
тафаккурини бойитиб, унга ўзлигини англашда, бир сўз билан айтганда, маънавиятининг 
шаклланишида асос бўлади.
Бошланғич синф ўқувчиларда китобхонлик маданиятини шакллантиришнинг 
босқичлари кўп. Бунга оиладаги, таълим жараёнидаги, жамиятдаги, яъни маҳалладаги 
китобхонлик маданиятини киритишимиз мумкин. Тарбия оиладан бошлангани каби 
китобхонлик ҳам оиладан бошланиши лозим. Бунинг учун оила кутубхонаси бўлиши зарур. 
Бугун бу саволни ҳар бир оила бошлиғи ўзига бериши керак, бизнингча. Уйимизнинг битта 
хонаси ҳозирда замонавий жиҳозланган компьютер офисига айланган бўлиши мумкин. Аммо 
аксарият оилаларда фарзандларимиз учун мўлжалланган оила кутубхонасининг йўқлиги 
таассуфли ҳолат. Шундай экан, вақтни бой бермаган ҳолда, ҳар биримиз оиламиз 
кутубхонасини яратишимиз керак. Бунинг учун: 
- ўқувларимизнинг китобхонликка қизиқишини, яъни бу борадаги эҳтиёж ва 
талаблари доирасини ўрганишимиз;
- уларни бадиий ва илмий китоблар ўқишга қизиқиш даражасини оширишимиз;
- ҳафтада бир кунни белгилаган ҳолда, болалар билан китобхонлик суҳбатларини 
ўтказиш.
Таълим мауассасаларнинг кутубхонасида ҳам ахборот, маълумот ресурсларини янада 
бойитиш, унинг фондини мунтазам равишда замонавий талабларга мос равишда янгилаб 
туриш, талабаларнинг ҳукмига янги адабиётларни тақдим қилиш бориш, улар билан 
қизиқарли китобхонлик тадбирларини ташкил қилиш кутилган самараларни беради.
- ҳар бир ўқувларда китобга нисбатан муносабатни ўзгартириш, яъни уларнинг онги 
ва қалбида маънавий хазина ҳисобланган китобга қизиқиш ва хайрихоҳликни ошириш;
- эл ардоғидаги машҳур ёзувчи, шоир ва санъаткорлар билан жонли суҳбатлар 
ўтказиш, машҳур асарларнинг таниқли қаҳрамонлари образларини яратган актёрлар билан 
учрашувлар ташкил қилиш;
- таълим муассасасида китобхонлик кўргазмалари ҳамда китобларнинг арзон 
савдосини йўлга қўйиш, уларга ўқувларни ота-оналари билан бирга таклиф этиш, «бир 
болага бир китоб» акцияларини ўтказиш;

---