“texnologiya va uni o’qitish metodikasi” fanidan

Applikatsiya 
– badiiy asar yaratishning eng sodda va oson usulidir. Bunda 
applikatsiyadan faqat bezash maqsadlaridagina koʻrgazmali qurollar, turli oʻyin 
uchun qoʻllanmalar, oʻyinchoqlar, bayroqchalar, bezaklar va shu kabilarni 
yaratishda keng qoʻllash imkonini beradi.
Dekorativ applikatsiya 
– u naqsh, gullardan tashkil topib, alohida-alohida 
tasvirlardan tarkib topuvchi predmetli, hodisa, harakatlar uygʻunligini aks 
ettiruvchi syujetdan iborat boʻlishi mumkin.
Applikatsiya 2500 yil muqaddam koʻchmanchi xalqlar orasida paydo 
boʻlgan. Ular applikatsiyadan kiyim-bosh, turarjoylarini bezatishda foydalanganlar.
Applikatsiya turli xalqlarda turli materiallardan tayyorlangan. Masalan, 
yoqutlar applikatsiya ishida poʻstloqdan foydalanishgan, boʻyalgan poʻstloqdan 
qilingan applikatsiyalar bilan ular oʻtovlarini bezashgan. Xanti-mansi, evenk va 
boshqa shimoliy xalqlar applikatsiyada teri, mato, moʻyna ishlatishgan. Komi, 
qozoq, qalmiq, osetin, buryat va boshqa xalqlar applikatsiyadan milliy kiyim, uy-
roʻzgʻor predmetlarini bezashda foydalanishgan.
Applikatsiya ishida asosiy material qogʻozdir, dazmollangan yoki 
kraxmallangan mato boʻlakchalaridan ham foydalanish mumkin. Bu materiallar 
bilan bir qatorda somon, quritilgan oʻsimliklar, urugʻ-danaklar, barglar va shu 
kabilardan ham foydalansa boʻladi.
Qogʻozning yaltiraydigan marmar, bosma gul tushirilgan badxat, kumush va 
bronza, rasm solish va chizmachilik qogʻozi navlari applikatsiya uchun yaroqlidir.
Applikatsiya bilan shugʻullanish oʻquvchilarning garmonik rivojlanishida 
katta ahamiyatga ega. Applikatsiya ijodni rivojlantirishga yordam beradi, 
kuzatuvchanlik, diqqat va tasavvurni faollashtiradi, irodani tarbiyalaydi, qoʻl 
mehnati, tasvirni his qilish, chamalash va rangni sezishni oʻstiradi. Rangli qogʻoz 
yoki boshqa materialdan tasvir ustidagi ish badiiy didni avj oldiradi.

---

99 
Applikatsiya ishlari doimo xotirada saqlanishi haqida majburiy qoida 
sifatida bajarilishi lozim boʻlgan izchillikda ado etiladi. Istalgan applikatsiya 
syujetni tanlashdan boshlanib, undan keyin applikatsiya eskizi, qogʻoz tanlash, 
kerakli detallarni qirqish, ularni fonga qoʻyish, yelimlash va nihoyat, quritish 
jarayonlari keladi. Oddiy applikatsiyalar eskizsiz bajariladi.
Applikatsiya ishlarini bajarishda asosiy eʼtibor uning umumiy 
kompozitsiyasiga qaratilishi kerak. Yaxshi oʻylangan kompozitsiya, yaʼni 
tasvirlash lozim boʻlgan narsalarni joylashtirish – applikatsiya muvaffaqiyatining 
garovidir.
Eng oddiy applikatsiyalar bu geometrik figuralardan qilingan fundamental 
applikatsiyalardir.
Applikatsiyada avval eskiz tuziladi, soʻngra kerakli detallar oʻlchami va 
miqdori hisoblanadi. Detallarni tayyorlab maʼlum tartibda joylashtiriladi va 
yopishtirishni qaysi detaldan boshlash kerakligi aniqlanadi. Soʻngra tayyorlangan 
materiallar bir-biriga yopishtiriladi.