Termiz davlat universiteti biologiya kafedrasi

Laboratoriya ishi. O’simliklarda suv bug’lanishiga kutikula va po’stloqning ta’sirini o’rganish.

O’simliklar sharoitga qarab, suvni turlicha qabul qiladi. Asosan tuproqdan ildiz tukchalari orqali shimib oladi. Shimilgan suv osimliklarning o’tkazuvchi naychalarga o’tadi. Naylar ichidagi kontsentrlangan eritma tomonidan aktiv shimilgan suv hisobiga hosil bo’lgan kuch ta’sirida o’tkazuvchi naylar ichidagi shira yuqoriga ko’tariladi. Suv va eritmalarni harakatlantiruvchi kuch ildizlarning bosim kuchi deb ataladi.
Ishning maqsadi. Talabalarga ildizlarning bosim kuchini tushuntirish va kuzatish
Asbob va reaktivlar. Biror xil o’simlik, kauchuk nay, egri shisha nay yoki shisha manometer, ustara yoki o’tkir pic hoq, shisha nay ichiga quyish uchun rangli suv.
Ishni bajarish tartibi. Ildizning bosim kuchini aniqlash uchun qishda bargli fuksiya, yozda pomidor, makkajo’hori poyasidan va bodring, qovoq, qovun palagidan foydalanish yahshi natija beradi. Tekshiriladigan o’simlikning poyasi er yuzasidan 3 sm balanddan kesiladi. Poyaning er yuzasida qolgan qismi, ya’ni to’nkachasiga kalta kauchuk nay o’rnatilib, unga shisha nay kiygiziladi (6-rasm). So’ngra shisha nay ichiga rangli suv quyib, suvning sathi belgilanadi. To’nkacha atrofidagi tuproq namiqtirib sug’oriladi. Kuzatish davrida shisha nay ichidagi dastlabki suv kamayadi va oradan bir oz vaqt o’tgandan keyin yuqoriga ko’tarila boshlaydi.
Suvning yuqoriga ko’tarilishi ildiz bosimiga bog’liq. Bosim kuchi qancha kuchli bo’lsa, nay ichidagi suv shuncha tez ko’tariladi.

8-rasm. Ildizlarning bosim kuchini kuzatish (Monometr)

Vazifa:

1. 
   Har xil tur o’simliklarni tuvakda o’stirish.
   
2. 
   Tanlangan o’simlikda ildizlarning bosim kuchini kuzatish.
   
3. 
   Olingan ma’lumotlar asosida xulosalar qilish
   

9. Laboratoriya ishi. O’simliklarni suv kulturasida o’stirish hamda asosiy oziqa elementlarini ta’sirini o’rganish.

Mashg’ulotning maqsadi. O’simliklarning o’sishi va rivolanishiga zaruriy barcha mineral elementlarning ta’siri va biror element yetishmaganda o’simlik o’sishi hamda rivojlanishining zaralanish jarayonini kuzatish.