Temirbeton paydo bo‘lishi va rivojlanishining qisqacha tarixi

Beton mustaxkamligi: siqilishga, cho‘zilishga, kesilishga maxalliy siqilishga. Бетоннинг маҳаллий сиқилишдаги мустаҳкамлиги. Ташқи юк бетон намуна юзасининг маълум, чегараланган қисмига таъсир қилганда (1.3, д расм) бетоннинг юкланмаган қисми кўндаланг йўналиш бўйича бетоннинг деформацияланишини чеклаб қўяди. Шунинг учун маҳаллий сиқилишда бетоннинг мустаҳкамлиги сиқилишдаги мустаҳкамликка нисбатан анча юқори бўлади. Бетоннинг маҳаллий сиқилишдаги мустаҳкамликка сиқилишдаги қаршилиги билан қуйидагича боғланган (1.5)  , Rb,loc b,loc Rb бу ерда 3 , ,2 ,1 Aloc Aloc ; Aloc,1 - бетоннингb loc / эзилиш юзаси; Aloc,2 - эзилиш юзаси билан бетоннинг юкланмаган юзаси бир қисмининг йиғиндисидан ҳосил бўлган ҳисобий юза (7.1 расмга қаранг). Бетоннинг чўзилишдаги мустаҳкамлиги. Бетоннинг чўзилишдаги мустаҳкамлиги уни ташкил этувчи цемент тошининг мустаҳкамлигига ва унинг тўлдирувчилар билан боғланиш мустаҳкамлигига боғлиқ.. Бетоннинг чўзилишдаги ҳақиқий мустаҳкамлиги унинг марказий чўзилишдаги мустаҳкамлиги билан ифодаланади. Бетоннинг чўзилишдаги чегаравий мустаҳкамлиги Rbt нисбатан юқори бўлмаган ҳолда сиқилишдаги мустаҳкамлигининг 0,1...0,05 қисмини ташкил қилади. Бетоннинг сиқилишдаги мустаҳкамлиги ошиши билан Rb,t / Rb нисбат камайиб боради. Чўзилишда бетон мустаҳкамлигининг камлиги бетон структурасининг бир жинсли бўлмаганлиги ва чўзувчи зўриқишлар таъсиридан бетон яхлитлигининг жуда эрта бузилиши ҳамда кучланишларнинг бўшлиқлар атрофида тўпланишига боғлиқ. Бетоннинг чўзилишдаги мустаҳкамлиги унинг сиқилишдаги мустаҳкамлиги билан тажрибалар асосида олинган Фере формуласи орқали ифодаланади: ўрта ва паст мустаҳкамликка эга бўлган бетонлар учун 3 2 0,23 RbRbt ; (1.6) юқори мустаҳкамликка эга бўлган цементли бетонлар учун 3 2 0,32 RbRbt ; (1.7) бетон-полимерлар учун 3 2 0,5 RbRbt ; (1.8) полимербетонлар учун (0,08...0,15) . (1.9)Rbt Rb Бетон-полимерлар ва полимербетонларда цемент тошининг тўлдирувчилар билан боғланиши (ёпишиши) яхши бўлганлиги сабабли бундай бетонларнинг чўзилишдаги мустаҳкамлиги цементли бетонларнинг чўзилишдаги мустаҳкамлигига нисбатан анча юқори бўлади. Бетоннинг марказий чўзилишдаги мустаҳкамлиги ишчи зонаси призма шаклида бўлган бетон намунани узишга синаш йўли билан аниқланади (1.4, а расм). Чўзувчи прессга бириктириш учун бетон намунанинг икки томони кенгайтирилади. Намуна юк билан (0,08...0,05) МПа/с тезликда бир текис юкланади. Бетоннинг марказий чўзилишдаги мустаҳкамлиги узувчи кучнинг бетон намуна юзасига нисбати орқали аниқланади / , (1.10)Rbt Fu Abt бу ерда Fu - бузувчи куч; Abt - намунанинг кўндаланг кесим юзаси.

1. 
   Beton deformatsiyalanishi. Deformatsiyalar turlari. Beton kirishishi. Qisqa muddatli bir marttali yuk ta’sirida xosil bo‘ladigan deformatsiyalar. Betonni elastiklik va deformatsiya moduli.
   
2. 
   
   

3.