|
Qayta tekseriw bilim, kónlikpelerdin tekseriwdiń úshinshi buwını sanalip, ámeldegi tekseriw sıyaqlı temalı bolıwı múmkin.
Jańa temanı úyreniw menen birge oqıwshılar aldın úyrengenlerin tákirarlaydi. Qayta tekseriw bilimlerdi bekkemlewge ko’meklesedi, biraq oqıw jumısları basqıshın xarakteristikalaw, bilimlerdi ózlestiriw bekkemligi dárejesin analizlew imkaniyatın bermeydi. Bul tekseriw analizlewdin’ basqa túrleri hám metodları menen birge qollanilsa ku’tilgen nátiyjeni beredi.
Sistemanıń to’rtinshi buwini oqıwshılardıń bilim ha’m kónlikpelerin pútin bólim yamasa kurstıń bólek teması boyinsha periodli tákirarlanatuǵın tekseriw esaplanadı. Usı tekseriwdiń maqseti - kurstıń túrli bólimlerinde úyrenilgen oqıw materialınıń strukturalıq elementleri ortasındaǵı óz-ara baylanıslardı ózlestiriw sapasın analizlew. Periodli tákirarlanatuǵın tekseriwdiń tiykarǵı waziypası - sistemalastırıw hám ulıwmalastırıw.
Tekseriwdi sho’lkemlestiriwde besinshi buwin tálim alıwshılardin’, tálim procesiniń barlıq basqıshlarında iyelengen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin juwmaqlawshı tekseriw hám esapqa aliw bolip tabiladi. Ózlestiriwdiń juwmaqlawshı esabı hár bir sherek hám oqıw jılı aqırında ótkeriledi. Ol alınǵan bahalardı qosıp, ortasha arifmetik balldı mexanik tárizde shıǵarıwdan g’ana ibarat bolmawi kerek. Bul, áwele, usi basqıshta belgilengen maqsetke muwapıq tárizde ámeldegi tálim alǵanlıq dárejesin (sapası ) analizlew bolıp tabıladı.
Tekseriwden tısqarı qadaǵalaw óz ishine bahalawdı (Prosses retinde) hám bahani (nátiyje retinde) da oladi. Bahalaw dep bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdi oqıw programmasında kórsetilgen etalon (ko'rstakish, qálip, o’lshegish) ler menen salıstırıwdı aytamiz. Baha dep bahalawdıń ball formasında kórsetilgen san tárepten ólshemine aytıladı. Ózlestiriw tabelleri, klass, gruppa jurnallari, reyting dáptersheleri hám sol sıyaqlılarda bahalar shártli belgiler, kod signalları, yadlaw belgileri hám taǵı basqalar baha kórinisinde belgilenedi. Oqıwshınıń ózlestiriw dárejesin bahalaw ushın qadaǵalaw juwmaqları (nátiyjeleri) tiykar boladı. Bunda oqıwshılar jumısınıń da sapa, da muǵdar kórsetkishleri esapqa alınadı. Muǵdar kórsetkishleri kóbirek ballar yamasa procentlerde, sapa ko’rsatkishleri bolsa artıqmash, jaqsı, qanaatlanǵan hám taǵı basqa bahalaytuǵın pikirler járdeminde belgilenedi. Hár bir bahalaytuǵın pikirge aldınan kelisim (belgilengen) ball, kórsetkish (mısalı, orın - 1, 2, 3, 4 hám taǵı basqa ) tayınlanadı. Bunda baha o’lshew hám esaplawlar nátiyjesinde alınatuǵın san emes, bálki bahalaytuǵın pikirge ju’klenetug’in ma’ni ekenin esten shıǵarmaw zárúrli. Bahalardı san retinde qóllawǵa berilip ketiwdiń aldın alıw ushın bir qatar mámleketlerde bahalar haripli (A, V, S, D hám taǵı basqa ) ańlatpaǵa iye.
Bahani ámelde iyelengen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybeler menen mámleket tálim standartına kóre ózlestiriliwi belgilengen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybeler ulıwma kólemi ortasındaǵı koefficient retinde túsiniw (tariyplew) den tálim dárejesiniń muǵdarlıq mazmunı kelip shıǵadı.
Oqıtıwshı oqıtıw menen bir waqıtta oqıwshılardıń úyrenilip atırǵan temanı qanday qabıl etiwin, este saqlawǵa háreket etiwin jáne onı ámelde qóllaw tájriybelerin esapqa alip barıwı kerek. Esapg’a alıw - bul oqıtıwdıń arnawlı bir dáwirinde oqıwshılar hám oqıtıwshı iskerligin ulıwmalastırıp juwmaqlaw.
Esapqa alıw nátiyjesinde oqıtıwshı da, oqıwshı da ózleriniń keyingi atqaratuǵın jumıslarınıń formasın hám mazmunın belgileydi. Ózlestiriwdi esapqa alıw oqıwshılardıń biliw iskerligin xoshametlep, belgili bir háreketlerdi orınlaw ushın onıń erk-ıqrarın tárbiyalaydı. Sonıń menen birge, ózlestiriwdi esapqa alıw oqıtıwshınıń iskerligin da quraydı. Oqıtıw metodları hám formalarınıń barǵan sayın rawajlanıwlawi nátiyjesinde baha oqıtıwshınıń pedagogikalıq uqıbı kórsetkishine aylanıp atır hám oqıtıwshınıń óz mamanlıǵın asırıp barıwında zárúrli áhmiyetke ıye bolip atır.
Tuwrı sho’lkemlestirilgen esapqa alıw nátiyjesinde oqıtıwshı oqıwshılardıń ózlestiriwin anıq bahalay aladı, olardıń óz bilimlerin jetilistiriwge umtılıwın júzege keltiredi, intellektual hám tarbiyaliq rawajlanıwına tásir etedi.
Oqıwshılardıń ózlestiriw nátiyjelerin esapqa alıwda tómendegilerge itibardı qaratıw kerek:
1) oqıw programması tiykarında tema hám bólimdi úyreniwde oqıwshılardin’
bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin hár tárepleme baqlaw ;
2) hár bir juwmaqlanǵan tema boyınsha oqıwshılardıń iskerligi
tuwrısında tolıq juwmaq shıǵarıw ;
3) ortasha arifmetik mag’liwmatlarg’a súyene otirip oqıwshılardin’
ózlestiriw dárejesin bahalamasliq;
4) oqıwshılardıń ámeldegi bilimlerine anıq, tolıq mag’liwmat
(xarakteristika ) beriw ushın olardıń bir neshe oqıw jılındaǵı statistikalıq
ózlestiriw mag’liwmatlarina tıykarlanıp analiz etiw.
Sonday eken, ózlestiriwdi baqlaw hám esapqa aliw qadaǵalaw,
oqıtıw, tárbiyalaw hám rawajlandırıw waziypalarin atqaradı.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
