Başlangyç bilimde bilimiň mowzugy

Mowzuk: "Başlangyç bilimde bilimiň mowzugy" we öwrenilýän predmet hökmünde
Meýilnama:
1. Terbiýe ylmynyň maksatlary we wezipeleri.
2. Terbiýe biliminiň beýleki dersler bilen gatnaşygy
3. Okuw prosesinde gurluşyň, dowamlylygyň, dowamlylygyň ýörelgeleri
4. Terbiýe ylmynyň gözleg usullary


Esasy düşünjeler: Terbiýe, bilim prosesi, bilim işi, bilim ylymlary, milli galkynyş, ösüş düşünjesi, akyl terbiýesi.
Edebiýatlar:

1. 
   Вазирлар Маҳкамаси 06.07.2020 йилдаги «Умумий ўрта таълим муассасаларида «Тарбия» фанини босқичма-босқич амалиётга жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги 422 - сон қарори
   
2. 
   Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида”ги 2019 йил 29 апрелдаги ПФ-5712-сон Фармони
   
3. 
   Абу Наср Форобий“Фозил одамлар шаҳри”,Т.,“А.Қодирий”н., 1993й. 186‑б.
   
4. 
   Зуннунов А.З. Педагогика назарияси, - Т., “Алоқачи” н., 2006й. 18‑19 бб.
   
5. 
   Мусурманова О., Палуанова Х., Рискулова К., Курбаниязова З. Педагогик атамалар луғати: ўзбек, рус, ингилз тилларида. –Т.; «ТУРОН-ИҚБОЛ», 2019. 884б.
   
6. 
   Тарбия: Энциклопедия. /Тузувчи Н.М.Аминов. – Т. “Ўзбекистон миллий энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти. 2010. - 528.
   

Terbiýe ylymlary başlangyç synp okuwçylarynyň bilimini, olaryň aýratyn psihologiki we fiziologiki aýratynlyklaryny, şeýle hem intellektual, ruhy, ahlak we beden taýdan ösmegini öwrenmekdir.
Taryha seretsek, bilim ideýasynyň miladydan öňki VI asyrda dörändigini bilýäris. Soňky döwürlerde pedagogiki pikirleriň emele gelmegi mukaddes "Awesto" kitaby Zaratuştraçylyk dininiň taglymatlaryna esaslanýar.
Häzirki wagtda täze görnüşleri, usullary we bilim serişdelerini ösdürmek iň möhüm meseleleriň birine öwrüldi.
Bilimiň mowzugy, jemgyýetçilik biliminiň umumy kanunlaryny, ýaş nesli belli bir jemgyýetdäki ýeke-täk sosial maksatlara laýyklykda terbiýelemegiň düýp meselelerini, ýaş nesli ýetişen, sazlaşykly adam hökmünde terbiýelemegiň meselelerini öwrenmekden ybaratdyr. milli garaşsyzlyk ideýalarynda.
Terbiýe teoriýasy, okuw prosesiniň mazmunyny, görnüşini, usullaryny, gurallaryny we usullaryny, guramasynyň meselelerini öwrenýän pedagogikanyň iň möhüm böleklerinden biridir.
Terbiýe, ýaş nesli belli bir maksat we sosial-taryhy tejribe, aňynyň, özüni alyp barşynyň we dünýägaraýşynyň kemala gelmegi esasynda doly hukukly adam hökmünde terbiýelemekdir.
Jemgyýet bilimi akyl, ahlak, beden, zähmet, estetiki, ykdysady, hukuk, daşky gurşaw terbiýesi ugurlarynda gurnalýar.
Özbegistan Respublikasynda demokratik, adamkärçilikli we hukuk jemgyýetini gurmagyň çäginde bu ylym ýokary ahlak we ahlak talaplaryna laýyk gelýän ýokary hünärli işgärleri terbiýelemek, ideýa esaslanýan bilim teoriýasyny döredijilikli ösdürmek meselesini çözýär. milli garaşsyzlyk. Amal aşakdaky meselelere gönükdirilýär:
1. Ruhy we ahlakly okuwçylar üçin jogapkär ýokary hünärli işgärleri okatmaga gönükdirilen okuw prosesiniň düýp manysyny öwrenmek.
2. Adamyň hemme taraplaýyn ösüş kanunlaryny kesgitlemek.
3. Jemgyýetiň ösüş derejesine esaslanýan ösen ýurtlaryň bilim pudagyndaky
tejribesine esaslanyp, dowamly bilim ulgamyny kämilleşdirmek
4. Bilim edaralarynyň we olarda işleýän mugallymlaryň işiniň mazmunyny tassyklaň.
5. Iň oňat pedagogiki amallary umumylaşdyrmak we durmuşa geçirmek.
6. Mugallymlary pedagogiki teoriýa we okatmagyň usullary bilen üpjün ediň.
7. Bilim bölüminiň we jemgyýetçilik biliminiň ugrunyň özara täsirini üpjün etmek üçin pedagogiki şertleri öwrenmek.
8. Okatmak we öwrenmek üçin täsirli tehnologiýalary döretmek.
9. Maşgala terbiýesini üstünlikli guramak barada ene-atalar üçin ylmy we usulyýet tekliplerini işläp düzmek.
Ylmyň düýp manysyny açýan iň möhüm, esasy düşünje kategoriýa diýilýär. Pedagogika ylmynyň esasy kategoriýalary şahsyýetiň ösüşini, bilimiň we terbiýäniň netijeliligini üpjün etmäge gönükdirilen prosesleriň umumy manysyny öz içine alýar. Iň möhüm kategoriýalar: şahsyýet, terbiýe, bilim (okatmak, öwrenmek), bilim, başarnyk, kär, maglumat, ösüş.
Adam psihologiki taýdan ösen, şahsy aýratynlyklary we özüni alyp barşy bilen beýlekilerden tapawutlanýan we belli bir özüni alyp barşyna we dünýägaraýşyna eýe bolan jemgyýetiň agzasydyr.
Terbiýe, ýaş nesliň hemmetaraplaýyn ösmegi, belli bir maksat we jemgyýetçilik-taryhy tejribe esasynda aňynyň, özüni alyp barşynyň we dünýägaraýşynyň emele gelmegidir. Terbiýe, okuwçylary teoretiki bilimler, amaly başarnyklar we başarnyklar bilen üpjün etmek, aň-bilim ukyplaryny ösdürmek we dünýägaraýşyny kemala getirmäge gönükdirilen prosesdir. Terbiýe, düşünjeler, shemalar we aýratyn şekiller görnüşinde şahsyýetiň barlygy hakda ulgamlaşdyrylan ylmy maglumatlaryň toplumydyr. Başarnyk, şahsyýetiň belli bir işi guramak ukybydyr. Kwalifikasiýa belli bir hereketi ýa-da işi ýerine ýetirmegiň awtomatlaşdyrylan görnüşidir.
Maglumat bilimiň netijesinde gazanylan we düzülen bilimleriň, başarnyklaryň we başarnyklaryň toplumydyr.
Ösüş, adamyň fiziologiki we intellektual ösmeginde bolup geçýän mukdar we hil üýtgemeleriniň tebigatyny görkezýän çylşyrymly prosesdir.
Terbiýe okuwçylaryň aňyna isleýän häsiýetlerini ornaşdyrmak üçin okuwçylaryň psihikasyna yzygiderli täsir edýär diýilýär, “... emele geliş prosesi hökmünde häsiýetlendirilip bilner. Diýmek, her kim özüni näçe düşnükli we takyk düşünse we göz öňüne getirse, jemgyýetiň ahlak kadalaryna garşy hereket etmek ähtimallygy azdyr.
Abdulla Avloni "Türk Gülüstany ýa-da ahlak" atly kitabynda bilimiň adam kämilligindäki ornuna ünsi çekýär. Alsoöne munuň soňuna çykmagyň serişdesidir. Çaga edepli, edepli we edepli bolsa, bagtly adam bolar. Bilimsiz we ahlaksyz ulalsa, maslahaty diňlemeýän we her dürli ýamanlyk edýän akmak, nadan, utançsyz adama öwrüler. ” Şonuň üçin pedagogiki diagnostika we düzediş häzirki wagtda pedagogiki teoriýanyň we tejribäniň meselelerini öwrenmekde we çözmekde möhüm rol oýnaýar.
Bilimiň düýp manysyny ylmy taýdan subut etmek, käbir ýagdaýlarda belli bir pedagogiki hadysanyň ýüze çykma kanunlaryny bilmegi talap edýär. Pedagogiki hadysanyň çylşyrymly gurluşa eýedigini we birnäçe dersiň umumy manysyna doly düşünmek ukybyna bil baglaýandygyny bilýäris. Şu nukdaýnazardan pedagogika ylymlary bilen aşakdaky dersleriň arasynda ýakyn baglanyşyk bar:
1. Filosofiýa - şahsy ösüş prosesiniň dialektiki aýratynlyklary, aýratyn pedagogiki pikirler, taglymatyň garaýyşlary we pelsepewi taraplary ýaly meseleleri çözmäge mümkinçilik berýär.
2. Ykdysadyýet - bilim edaralaryny guramak, bilim binalaryny gurmak, bilim proseslerini guramak we olary maddy-tehniki we häzirki zaman tehnologiýalary bilen enjamlaşdyrmak ýaly meseleleriň ykdysady taraplaryna düşünmäge hyzmat edýär.
3. Sosiologiýa - guramanyň şertlerini bilmeklige esaslanýan jemgyýetçilik gatnaşyklarynyň mazmuny, okuw prosesine gatnaşyjylaryň özara täsirini netijeli guramaga mümkinçilik berýär.
4. Etika - ahlak aňynyň we ruhy we ahlak medeniýetiniň terbiýesinde möhüm rol oýnaýan pedagogiki prosesde teoretiki pikirleriň ulanylmagynda iň ýokary adam häsiýetleriniň aýratyn rol oýnaýan şahsyýetiň ruhy taýdan emele gelmegi. .
5. Estetika - adamyň gözellige düşünişi, oňa bolan islegi, şeýle hem estetiki tagamyň ösmeginde möhüm ugurlary kesgitlemek.
6. Fiziologiýa - okuw döwründe çagalaryň fiziologiki we anatomiki aýratynlyklaryny göz öňünde tutmak üçin başlangyç esas berýär.
7. Arassaçylyk - jynsy ugry emele getirmekde teoretiki we amaly pikirleri bilen okuwçylaryň saglygyny goramaga kömek edýär.
8. Psihologiýa - adamda ruhy-ahlak, ruhy-intellektual, emosional-meýletin häsiýetleriň emele gelmegine esas döredýär.
9. Taryh, okuw prosesiniň dinamiki, dialektiki aýratynlyklaryny, şeýle hem halk pedagogikasynyň ideýalaryny indiki nesle geçirmegi göz öňünde tutup, pedagogika ylmynyň ösmegine gönükdirilendir.
10. Medeni gözlegler - okuwçylarda adamzat tarapyndan döredilen maddy we ruhy medeniýetiň esaslary barada düşünje döretmäge, medeni özüni alyp barşyň aýratynlyklary bilen doldurmaga hyzmat edýär.
11. Lukmançylyk ylymlary - şahsyýetiň fiziologiki we anatomiki ösüşini, bedendäki käbir kemçilikleri ýok etmegiň amaly çemeleşmesini, şeýle hem maýyp çagalary terbiýelemegiň we terbiýelemegiň meselelerini öwrenmäge kömek edýär.
"Bilimiň düzüm bölekleri" mowzugyna aşakdakylar girizilip bilner:
Akyl terbiýesi: bilim, ylym, başarnyk, başarnyk; akyl, ong, fahm;
Ahlak terbiýesi: ahlak, edep-terbiýe, özüni alyp barmak, ýagşylyk, adalat, adalat,din, utanç, sadalyk, watançylyk we ş.m .;
Zähmet bilimi: işjeňlik, yhlas, telekeçilik, telekeçilik; akyl işi, fiziki zähmet, girdeji, aýlyk;
Bedenterbiýe: maşk, sport, oýunlar; sagdyn beden;
Estetiki terbiýe: gözellik, geýim, arassalyk, özüni alyp barş, bezeg;
Ekologiki bilim: tebigat, daşky gurşaw, agaçlar, guşlar, tokaýlar;
Ykdysady bilim: tygşytlylyk, bazar ykdysadyýeti, çykdajylar, galyndylar; girdeji, emläk, emläk;
Hukuk bilimi: raýatlyk, deňlik, dogruçyllyk, dogruçyllyk, jenaýat, jeza, kanun, borç.
Maksada gönükdirilen okuw prosesiniň düýp mazmuny we wezipeleri mugallym tarapyndan meýilleşdirilýär we düzgünleşdirilýär.
A) Talybyň haýsy häsiýetini emele getirmek ýa-da ýitirmek üçin meýilleşdirilýär.
B) Çeşmeler bu häsiýetleri terbiýelemek ýa-da ýok etmek üçin gözlenýär.
C) Göz öňünde tutulan maksada hyzmat edýän teoretiki we amaly çeşmeleri haýsy we nirede ulanmak meýilleşdirilýär.
Bilim meýilnamasynyň düýp manysy jemgyýetiň we adamlaryň intellektual we beden işjeňligi.
Okuw prosesiniň üstünligi, guramanyň ýörelgelerine baglydyrişine baglylykda. Terbiýe ýörelgeleri ýaş nesli terbiýelemäge gönükdirilendir
Kämil adamyň biliminiň mazmuny, usullary we ugry üçin iň möhüm okuwçylary kesgitleýän esasy pikirler we düzgünler jemine öwrüliň.
Terbiýe ýörelgeleri mugallym, mugallymlara ýol görkeziji ýaş nesli terbiýelemek, sazlaşykly ösen adamyň kemala gelmegi, şeýle hem şahsy ösüş boýunça ösen taglymatlar bilen kesgitlenýän düzgünler; pedagogika ugrundaky pikirlere we üstünliklere esaslanýar.
Bilim ýörelgeleri okuw prosesiniň kanunlaryny görkezýär.
Okuw prosesinde öňdebaryjy ýörelgelere boýun bolmak onuň täsiri üpjün edýär.
Bilim ýörelgeleri aşakdakylardyr.
- Bilimiň maksady
- Bilimde demokratik we gumanistik pikirleriň agdyklyk etmegi
- Bilimde milli ähliumumy gymmatlyklaryň artykmaçlygy
- Bilimde yzygiderlilik we ulgamlaşdyrmak
- bilimi jemgyýetçilik durmuşy bilen birleşdiriň- bilimi iş bilen baglanyşdyrmak
- okuwça hormat goýmak
- okuwda okuwçynyň ýaşyny we aýratyn aýratynlyklaryny göz öňünde tutmak
- Toparyň we jemgyýetiň kömegi bilen bilim
- Okuwçynyň özüni alyp barşynyň oňyn häsiýetlerine esaslanýan bilimiň negatiw taraplary ýitgi
Bilimiň maksady we ideologiýasy. Mugallym sosial bilimiň maksadynyň we wezipesiniň aýdyň pikiri we maksady bolmaly. Nesli ýokary ideologiýa ruhunda terbiýelemek milletiň, ýurduň, jemgyýetiň bähbitlerinden has ýokary gyzyklanma bolup bilmejekdigini olary Watana we halka söýgi we wepalylyk ruhunda terbiýelemek. Ynsan şahsyýetini terbiýede ýokary sosial gymmatlyk hökmünde ykrar etmek, her bir çaga, jemgyýetçilik hukuklaryny we azatlyklaryny göz öňünde tutup, ýetginjegiň we ýaşyň özboluşlylygyna we özboluşlylygyna hormat goýmak. Bilimi demokratiýalaşdyrmak, bilimiň administratiw zerurlyklardan we gyzyklanmalardan, mugallymdan we okuwçydan ýokary bolmagydyr.Özara ynam, hyzmatdaşlygyň esasynda pedagogiki gatnaşyklaryň düýp manysy üýtgemegi aňladýar. Jemgyýeti bu bilim işine çekmek onuň ösmegine goşant goşýar köpçülikleýin faktor goşmagy aňladýar.
Terbiýe milli we ähliumumy gymmatlyklaryň üstünligidir. Halkynyň asyrlary gymmatlyklary. Uly we baý mirasy çuňňur bilmezden, milli şahsyýete, milli buýsanç duýgusyna düşünmek mümkin däl. Şonuň üçin halk däp-dessurlary, däp-dessurlary, däp-dessurlary, halk döredijiligi, milli oýunlar we olaryň beýany Pikirleri okuwçylaryň aňyna ornaşdyrmak, bu pikire hormat goýmak zerurdyr.
Terbiýede yzygiderlilik we ulgamlaşdyrmak. Bilime toplumlaýyn ulgamlaýyn çemeleşme bilimiň pedagogiki hereketiň ahyrky netijesine gönükdirilen derejesikesgitleýär. Bu ýagdaýda pedagogiki maksatlar we maksatlar, mazmuny terbiýeçilik etabyň ähli gatnaşyjylary tarapyndan ykrar edilmelidir.
Terbiýe bermekde yzygiderlilik örän möhümdir. Mugallymlara birbada köp zat gerek we düzgünleri üpjün edilip bilinmez. Mugallymlaryň okuwça bolan garaýşy
Onlyeke-täk talap, bu işde biri-birine gapma-garşy bolmazlygydyr.
Terbiýäni jemgyýetçilik durmuşy bilen birleşdirmek. ýaş nesliň ösüşi
şahsyýetiň kemala gelmegine durmuş we jemgyýetçilik jemgyýeti täsir edýär. Bu bir tarapda bolsa, ikinjiden, çagany terbiýelemegiň maksady, ony mekdeplerde we okuw jaýlarynda garaşsyz durmuşa taýýarlamak. Bilim we terbiýe durmuş bilen berk baglanyşykly bolmaly. Iş bilen baglanyşykly bilim bermek. Zähmetiň terbiýeçilik täsiri örän uly.
Işe gatnaşmak we öndürijilikli işlemek bilen, adam ownuk ukyplaryny we zehinini görkezýär we ösdürýär. Işleýän nesil terbiýe bermek üçin ajaýyp guraldyr. Işleýän çagalaryň syýasy we ruhy terbiýesi dünýägaraýyş döretmek üçin ýer bermek. Terbiýelenýän çagany hormatlamak. Mugallymlar sosial terbiýäniň möhüm ýörelgelerinden biri, adama hormat goýmakdyr. Bu ýörelge adamkärçilikli garaýyşdan gelip çykýar. Okuwda okuwçynyň ýaşyny we aýratyn aýratynlyklaryny göz öňünde tutmak. Bilimiň mazmuny, görnüşi we usullary çagalaryň ýaşyna we derejesine baglylykda dürli synplarda üýtgeýär. Çagalar mekdepde ösüşiň dürli döwürlerini başdan geçirýärler: çagalyk, ýetginjeklik we ýetginjeklik. Bu döwürler sosial jandarlar we hakykatlar barada aýdyň düşünje berýär. Bu ýyllarda çaganyň ahlak duýgusy ösýär, özüni alyp barşyň we aňyň arasynda sazlaşyk bar, häsiýet emele gelýär. Çagalaryň terbiýesiniň we ösüşiniň tebigaty hem üýtgär. Bilimde her bir okuwçynyň aýratyn aýratynlyklaryny göz öňünde tutmak möhümdir. Jemgyýet esasly terbiýe. Okuw prosesinde okaýan talyplar jemagat hökmünde birleşmek, olar bilen umumy gyzyklanma, özara goldaw duýgusy Gowy guramaçylykly topar halkyň ukyplaryny we zehinini ösdürmek üçin giň mümkinçiliklere eýe bolar. Diňe okuwçylar topar hökmünde gurlanda bilim işlerini ýerine ýetirmek has aňsat üstünlikli bolar. Mugallym hemişe talyplar toparyna öwrenişýär, bir toparda ýaşaýar we işlemegi öwrenmeli. Terbiýe bermekde, okuwçynyň özüni alyp barşynda oňyn häsiýetlere bil baglamak, negatiw häsiýetleri ýitirmek. Tejribeli mugallymlar okuwçylarynyň şahsy häsiýetlerini gowy bilýärler. Bilim maksadyna ýetmek üçin çaganyň özüni alyp barşynyň oňyn häsiýetlerine esaslanyp işleýärler. Çagadaky oňyn häsiýetlere bil baglamak, negatiw häsiýetlerinden dynmagyň, erbet endiklerden dynmagyň iň gowy usulydyr. Terbiýeçilik üstünligi Mugallymyň (terbiýeçiniň) ulanýan usullary hem bu meseläniň dogry çözülmegi üçin möhümdir. Terbiýe usullary çaganyň şahsyýetiniň doly ösmegine gönükdirilendir we okuw prosesi bilen baglanyşykly köp komponentleri öz içine alýar. Bilim usullary jemgyýetçilik guramalary tarapyndan bilimli, erkin, döredijilikli, garaşsyz akyldarlary terbiýelemek wezipesi bilen kesgitlenýär. Bu meselede Özbegistan Respublikasynyň garaşsyzlygyny berkitmek wezipesi durýar. Watan ösüşi halkyň abadançylygy üçin işleýänlere bilim bermek we bu göreşe gatnaşmak arkaly amala aşyrylýar. Şu pikire esaslanýar. Bilim kanunlaryna laýyklykda bilim usullary bilen işlemek zerur. Bilim usullary Grek ("metodos" - ýol) - mugallym (mugallym) we ideologiki we ruhy ynançlar, ruhy duýgular we endiklerini kanagatlandyrmak üçin dalaşgäri terbiýelemegiň usullary. Terbiýe usullary okuwçynyň (okuwçylaryň) şahsyýetini ýokarlandyrmak üçin edilýän tagallalary guramagy hem öz içine alýar. Şonuň üçin häzirki zaman pedagogikasynda bilim usullary mugallymlaryň we okuwçylaryň bilim meselelerini çözmek üçin bilelikde işlemegiň usuly hökmünde kabul edilýär.
Okuwçylar bu ýa-da bilim täsirine başgaça reaksiýa bildirýärler. Bu olaryň aýratyn aýratynlyklaryna, terbiýe derejesine baglydyr. Terbiýe usullary näderejede ýerlikli we täsirli saýlanyldy we ussatlyk bilen ulanyldy Terbiýe usullaryny dogry saýlamak bilim meselesine oňyn çözgütdir. Şeýle etmek bilen, okuwçylara bilim bermäge we işlerini höweslendirmäge kömek edýär. Bilim usullaryny we olaryň manysyny üns bilen öwrenmek maslahat berilýär gabat gelýär. Terbiýe usullary Huş döretmek, hyzmat etmek usullary, Ubaşaýyş we işjeňlikde okuw usullary, Bilime höwesler we jeza usullary. Hekaýa.Düşündiriş.Etiki (Ruhy). Söhbet.Bahs.Namuna. Görkezme, görkezme. Pedagogiki talaplary öwretmek, maşk, terbiýeçi ýagdaýlar biri-biri bilen baglanyşyklydyr.
Höweslendiriş (tassyklamak hoş geldiňiz) höweslendirmek we höweslendirmek, ynam beýany dilden ýa-da ýazmaça etmek sagbol baýraklar) utanç gowurmak we ş.m.) bilimiň gazananlaryndan başlap, berlen düzgünleriň başgalarynyň aňyna çenli bermek üçin zerurdyr.

Güýçlendirmek üçin soraglar

1. Terbiýe prosesi diýmek näme diýmek isleýäris?
2. Okuw prosesiniň aýratynlyklary haýsylar, bilimden nähili tapawutlanýar?
3. Okuw prosesiniň aýratynlyklaryny sanaň.
4. Bilimiň jemgyýetiň ösüşinde nähili roly bar?
5. Netijeli terbiýe bermegiň açary näme?