Tema: Básekilesiwshi firma hám tarmaqtıń uzaq múddetli aralıqtaǵı teńsalmaqlıǵı hám tarmaq usınısı

Óndiris funkciyasınıń eki jaǵdayı. Islep shıǵarıw procesinde bir faktor menen ekinshi faktordi almastırıwda eki jaǵday bar. Birinshi jaǵdayda faktorlar bir-biri menen tolıq almastırıladı. Bul jerde izokvantanıń hár qanday toshkasında MRTS ózgermes mánige iye.

7-súwret. Óndiris funkciyasınıń faktorları tolıq almastırılǵan jaǵday
Ekinshi jaǵdayda, óndiris faktorlarınan belgilengen tártipde paydalanıwdı sawlelendiriwshi óndiris funkciyasi.
Hár bir óndiris kólemi anıq proporsiyadaǵı faktorlar kombinaciyasınan paydalanıwdı talap etedi. Máselen Q₁ muǵdarda ónim islep shıǵarıw K₁ hám L₁ muǵdardaǵı resurslar kombinatsiyasın sarıplawdı talap etedi; Q₂ hám Q₃ muǵdardaǵı ónim islep shıǵarıwda – mas halda (K₂, L₂) hám (K_3, L₃) quramındaǵı resurslar kombinatsiyaların sarıplawdı talap etedi.

8-súwret. Quramı belgilenǵen faktorlardan paydalanıwdı sawlelendiriwshi óndiris funkciyasi
Berilgen quramdaǵı resurslardan birewiniń muǵdarı asırılǵanı menen ónim islep shıǵarıw kólemi asbaydı.
Tuwrı múyeshli izokvantanıń gorizantal hám vertikal bóleklerinde shekli kapital hám shekli miynet ónimdarlıqları nolǵe teń.

3. 
   Izokosta hám óndiris shıǵınların minimallastırıwshı faktorlar sarpın anıqlaw.
   

Izokosta – bul óndiris shıǵınların sawlelendiriwshi sızıq bolıp, ol ulıwma qunı bir qıylı bolǵan eki óndiris faktorları sarpınıń barlıq kombinatsiyaların kórsetiwshi toshkaların óz ishine aladı.
Izokostanı sawlelendiriwshi teńleme tómendegishe:

C – óndiris faktorlarına sarıplanatuǵın byudjet
W – is haqı
r – ijara haqı

9-súwret. Izokosta

Demek, izokostanıń múyesh koefitisenti tómendegishe:

Máselen, eger is haqı 200 000 sóm, kapitalǵa ijara haqı 50 000 sóm bolsa
yaki
Demek, firma ulıwma shıǵındı ózgertirmesten bir birlik miynetdi 4 birlik kapital menen almastırıwı múmkin.
Endi firmanıń ulıwma qárejetleri sheklengende maksimal ónim islep shıǵarıwǵa erisiw máselesin grafik usılda sheshiliwin kórip shıǵamız.
Q₂ muǵdardaǵı ónim berilgen byudjetde eń maksimal islep shıǵarıw kólemi esaplanadı. E toshkada Q₂ izokvanta menen izokosta sızıǵı C urınadı hám usı E toshka óndiris teńsalmaqlıǵı delinedi.
E toshkada izokvanta da, izokosta da bir qiyli jatıqlıqqa iye ekenliginen hám izokvantanıń jatıqlıǵı shekli texnologik almastırıw norması menen ólsheniwi: