Tema: Básekilesiwshi firma hám tarmaqtıń uzaq múddetli aralıqtaǵı teńsalmaqlıǵı hám tarmaq usınısı

Oligopoliya bazarı hám onıń qásiyetleri

Oligopoliya sózi grekshe bolıp (oligos – bir neshe, poleo – sataman) satıwshılardıń kemekenligin bildiredi.

Oligopolistik bazardı onıń tómendegi úsh qásiyeti ajratıp turadı: birinshiden, tarmaqda xizmet kórsetip atırǵan firmalardıń kem ekenligi; ekinshiden, tarmaqǵa kiriwshi firmalar ushın kúshli tosıqlardıń bar ekenligi; úshinshiden, oligopolistik bazardaǵı firmalardıń háreketi bir-birine baylanıslıǵı.
Oligopolist bazarda tiykarinan baha menen básekilesedi, bunda baha ortasha qárejetge teń bolǵanǵa shekem dawam etedi, P=AC=MC. Bul teńlik oligopolistik bazar teńsalmaqlıǵın beredi. Teńsalmaqlıq jaǵdayda firmalardıń ekonomikalıq paydası nolge teń.
Kurno modeli. Eki básekilesiwshi firma ortasındaǵı qatnasıqlardı duolopiya shárayatında 1938-jıl birinshi bolıp úyrengen fransuz ekonomisti O. Kurno esaplanadı. Bunda tómendegishe boladı, eki firma da bit qiyli tovar islep shıǵaradı bul tovarlarǵa bazar talap sızıǵı belgili.
Eki firma da bir waqıtda mustaqıl tárizde tovar islep shıǵarıw boyınsha qarar qabıl qıladı. Islep shıǵarıw boyınsha qarar qabıl qılǵanda, hár bir firma biliwi kerek bolǵan zat, onıń básekilesi de islep shıǵarıw boyınsha qarar qabıl qıladı hám ónimniń provard bahası eki firma tárepinen islep shıǵarılǵan ulıwma ónim kólemine baylanıslı boladı.
Eger biz birinshi firmanıń ónim islep shıǵarıwın ekinshi firmanıń islep shıǵarıwı menen baylanıslı halda qanday ózgeriwin grafikde (5-súwret) kóreduǵın bolsaq, birinshi firmaniń ekinshi firmaniń islep shıǵarıwı menen baylanıslı islep shıǵarıw sızıǵın alamız, yáni bunday baylanıslıqtı Q₁(Q₂) funkciya kórinisinde sáwlelendiriw múmkin.
Birinshi firmanıń ekinshi firma islep shıǵarıwna kóre, islep shıǵarıw sızıǵı Q₁(Q₂) súwretde AB sızıǵın beredi.
Tap usılay, ekinshi firmanıń óndiris kólemin, birinshi firma óndiris kólemine qaray analiz qılıp, nátiyjede ekinshi firmanıń óndiris sızıǵı Q₂(Q₁) in alıwımız múmkin (5-súwret).