Tema: Básekilesiwshi firma hám tarmaqtıń uzaq múddetli aralıqtaǵı teńsalmaqlıǵı hám tarmaq usınısı

Tema: Básekilesken monopolistik hám oligopoliya bazarları

1. 
   Básekilesken monopol bazar qásiyetleri
   

Sap básekiliseken bazar menen básekilesken monopol bazar ortasına parıq, monopol bazardaǵı ónim sortlarǵa ajralǵan, jáne bir qiyli mútájlikti qandırıwshı tovardı hár bir firma ózgeshe tárizde islep shıǵarıp satadı hám onıń ónimi basqa firmalardıń ónimninen sapası, bezegi, quramı hám satıw markasi abroyı menen parıq qıladı. Tovardıń differensiallasıwı degende bazarda satılatuǵın tovardıń standartlastırılmaǵanı túsiniledi. Hár bir firma óziniń tovar markasin islep shıǵarıw boyınsha monopol esaplanadı hám bazarda málim dárejede monopol hákimyatǵa iye.
Monopolistik báseki bazarda háreket qılıp atırǵan firmalardıń kópligi olardı óz-ara jasırın túrde kelise almaslıǵın bildiredi. hár bir firma óziniń baha siyasatın belgilewde basqa firmalardıń háreketin esapqa almaydı.
Básekilesken monopol bazar tómendegi qásiyetleri menen xarakterlenedi:
Birinshiden, firmalar differensiallanǵan, bir-biriniń ornın basıw dárejesi kúshli bolǵan ónimlerdi satadı hám bir-biri menen básekilesedi
Ekinshiden, bazraǵa jańa firmalardıń óz markası menen kiriwi hám onnan shıǵıwı sheklenbegen.
Úshinshiden, bazarda úlkenrek firmalar xizmet kórsetedi hám olardıń hár biri tovarǵa bolǵan bazar talabınıń málim dárejedegi úlesin qanaatlandıradı.
Tórtinshiden, firmalar óz ónimine baha belgilewde hám satıw kólemin anıqlawda básekilesleriniń háreketlerin esapqa almaydı.

1-súwret. Monopolistik básekilesken bazarda firmanıń qısqa múddetli aralıqta paydası

2-súwret. Monopolistik básekilesken bazarda firmanıń qısqa múddetli aralıqta zıyanı

3-súwret. Monopolistik básekilesken bazarda firmanıń uzaq múddetli teńsalmaqlıq jaǵdayı

2. 
   Básekilesken monopolistik bazar teńsalmaqlıǵı
   

4-súwret. Básekilesken (a) hám monopol básekilesken (b) bazarlardıń uzaq múddetli aralıqtaǵı teńsalmaqlıq jaǵdayları
Bul eki bazar ortasındaǵı parıqlar tómendegishe:

1. 
   Básekilesken bazarda bolsa, monopol básekilesken bazardaǵı baha sheekli qárejetden joqarı . Eger óndiris kólemi Q_M den Q_E muǵdarǵa shekem asırılǵanda tutınıwshı hám óndiriwshiniń ulıwma artıqshalıǵı shtrixlanǵan maydan muǵdarına teń muǵdarǵa asǵan bolar edi.
   
2. 
   Monopol básekilesken bazarda teńsalmaqlıq M toshkada erisiledi. Básekilesken bazarda talap sızıǵı gorizantal bolıp, firmanıń paydasın nolge teńlestiretuǵın toshka ortasha shıǵınıń minimal mánisine teń. Monopol básekilesken bazarda talap sızıǵı páske jatıq boladı, sonıń ushın firmanıń paydasın nolge teńlestiretuǵın toshka ortasha shıǵınıń minimal toshkasınan shepke qarap sıljıǵan boladı hám firma muǵdarǵa teń rezerv quwatına iye boladı. Bul quwat nátiyjelik bermeydi,
   

3.