Tema: Básekilesiwshi firma hám tarmaqtıń uzaq múddetli aralıqtaǵı teńsalmaqlıǵı hám tarmaq usınısı

Tovar kategoriyasına qaray baha differenciyasi. Bul túrdegi baha differenciyasi xaridarlardi olardıń talap sızıǵına qaray eki yaki onnan artıq toparlarǵa bóledi, demek, hár bir topardıń óz talap sızıǵı bolıp, bul talap sızıǵı basqa toparlarǵa qaraǵanda jatıqlıǵı menen ajralıp turadı.
Tutınıwshiılardı kategoryalarǵa bóliw túrli kreteriyalarǵa tiykarlanadı. Bulardıń ishinde tiykarǵı kreteriya xaridarlardıń dáramatlari esaplanadı.
Tovarlardı kategorıyasına qarap baha belgilewde eki shárt orınlanıw shárt.
Birinshi shárt óndiris kólemi qanday bolmasın, hár bir birlik tovardı satıwdan alınatuǵın shekli dáramat birdey bolsın. Máselen, eki túrli sortdaǵı ónimdi satıw kerek bolsın. Birinshi gruppaǵa satılatuǵın hár bir ónimniń shekli dáramatı MR₁ hám ekinshi gruppaniki MR₂ deylik. Eger bolsa firma birinshi ónimdi islep shıǵarıwdı asıradı hám ekinshi ónimge onsha itibar bermeydi. Shekli dáramat bir-birine teń bolmasa firma óz paydasın maksimallastıra almaydı
Ekinshi shárt – hár bir sort boyınsha islep shıǵarılatuǵın ónim kólemi paydanı maksimallastıratuǵın kólemde teń bolsın. Eki túrli sortdaǵı ónim ushın ekinshi shárt tómendegishe: hám .
Matematik jol. Aytaylıq birinshi sort ónim bahası P₁ hám ekinshi sorttiki – P₂ bolsın. TC(Q_c) – bul Q_c=Q₁+Q₂ kólemdegi ónimdi islep shıǵarıwdıń ulıwma qárejetleri. Ulıwma payda tómendegishe:
(1)
Paydanı maksimallastırıw ushın hár bir sort boyınsha qosımsha bir birlik ónimdi satıwdan túsetuǵın qosımsha paydalardı nolge teńlestiremiz. Nege degende, firma eki sortdaǵı ónimniń aqırǵısın satıwdan túsetuǵın qosımsha payda nolge teń bolǵansha birinshi sort ónim kólemin de, ekinshi sort ónim kólemin de asırıp baradı. Demek,

(2)


hám
Ekinshi shárt boyınsha tómendegini jazamiz: MR₁=MC hám MR₂=MC hám MR₁=MR₂=MC (3)
Endi firma basqarıwshıları bahalardı ornatıwda talap elastikliginen paydalanadı. Bunda:

Endi birinshi shárt boyınsha tómendegini jazamiz:
(4)