Tema: Baslawısh klaslarda tekseriw diktanti ham oni sholkemlestiriw Joba: Kirisiw

1-Bap. Diktant haqqında ulıwma túsinik, diktant túrleri
1.1. Oqiwshilardi tárbiyalawda diktantdiń roli hám áhmiyeti.


Diktant - orfografiya shınıǵıwlarınıń bir túri bolıp, onıń mánisi oqıwshılar ushın qulaq arqalı qabıl etilgen gáp, sóz, tekstti jazıp aladı.
Baqlawlar sonı kórsetedi, orıs tilin oqıtıwda diktantlardiń ornı úlken. Onıń natiyjeliligi oqiwshilardiń dawıslardı jimģana aytıwı, dawıslar hám háriplerdi óz-ara bólewdi úyreniwi hám dawıstı fonema retinde sezim etiwi menen erisiledi. Diktant dıqqattı kúsheytiwdi talap etedi, bul kónlikpelerdi qáliplestiriw tezligi hám anıqlıǵın belgileydi. Bul bolsa orfografiya úyretiwde diktantni tiykarǵı jumıs túrlerinen biri retinde usınıs etiwge tiykar beredi.
Tekst ózgertirilgen diktant hár qanday diktant bolıp, onı jazıp alıw processinde oqıtıwshınıń kórsetpesi boyınsha diktant teksti ózgertiriledi: kórsetilgen material saylanadı, diktant etilgen gáplerdiń dúzilisi ózgertiriledi, jańa sózler yamasa sóz dizbegiler kiritiledi. taǵı basqa. Bunday diktantlar sózbe-sóz jazılmaydı hám aktiv intellektual iskerlikti talap etedi, bul materialdı jaqsılaw túsiniw hám eslep qalıwǵa járdem beredi.
Diktantlar baylanısqan tekst boyınsha ótkeriledi. Tekst studentler ushın túsinikli, mazmunı hám prezentaciya forması tárepinen qızıqlı bolıwı, dúnya haqqında jańa maǵlıwmatlardı usınıwı, tárbiyalawı kerek. Tekst ózgertirilgen diktantlar ústinde islewde oqıwshılarǵa qosımsha waqıt kerek, sol sebepli siz ápiwayı diktantlarga qaraǵanda astelew diktant etiwińiz kerek.
- Saylanģan diktant - bul jazba jumıs bolıp, ol jaǵdayda mektep oqıwshıları diktant tekstinden sózlerdi, sóz dizbegilerdi yamasa kemnen-kem jaǵdaylarda qatań qaǵıyda boyınsha gáplerdi tańlaydilar hám jazadılar.
- Tarqatıw diktanti jazba jumıs bolıp, ol jaǵdayda oqıwshılar diktant tekstin oqıtıwshı kórsetpesi boyınsha gruppalarǵa bóliwlab, tolıq jazıp baradılar.
- Tańlama -bóliwleytuǵın diktant jazba jumıs bolıp, ol jaǵdayda diktant tekstin tańlap jazıp alıwǵana emes, bálki jazıp alınǵan tekstti gruppalarǵa bólistiriw de ámelge asıriladı.
- Dóretiwshilik diktant - oqıtıwshınıń kórsetpesi boyınsha hár bir gapda grammatik, orfografiya, tinish belgileri yamasa stilistik ózgerisler kiritilgen halda diktant astındaǵı tekstti jazıp alıw.
- Erkin diktant - bul diktant hám prezentaciya ortasındaǵı aralıq jumıs bolıp, ol jaǵdayda oqıwshılar tıńlaǵan tekst diktantdan jazıp alınbaydı, bálki erkin tárzde tákirarlanadı.
- Qayta tiklengen diktant - bul izbe-iz tekst ústinde jumıs bolıp, ol jaǵdayda student daslep usınıs etilgen bólekti tıńlaydı, keyininen oǵan saylanǵan diktant jazadı hám aqır-aqıbetde, jazılǵan taypalar boyınsha izbe-iz tekstti tiklaydi.
- Uqsatiw boyinsha, bul sonday dóretiwshilik jumıs bolib, ol jaǵdayda oquvchi oqituvchi oqigan tekstti tıńlaydı, songra az-ozidan dúzilgen izbe-iz, quramı hám grammatik dúzilisi boyicha diktantga uqsas, lekin odan parıq etetuǵın izbe-iz tekst jazadı. mazmunında.
- Profilaktikalıq diktant qaǵıydalardı qóllaw usılların islep shıǵıwda qollanıladı hám oqıwshılar tárepinen háreketler algoritmın ózlestiriwge qaratılǵan. Tekstti jazıwdan aldın yamasa jazıp alıw processinde (túsindirme berngen jazıw dep atalatuǵın ) studentler sózdi qanday hám ne ushın jazıwların túsintirediler.
- Túsindirmeli diktant gáp yamasa tekstti pútkil halda jazǵannan keyin orfografiyanı tastıyıqlawdı óz ishine aladı. Diktantning bul túri jazılǵanlardı jámáátlik tekseriwdiń bir túri bolıp, oqıwshılardıń orfografiyaǵa itibarın rawajlantıradı. Jazıp alıw processinde oqıwshılar tekseriwdi talap etetuǵın orfografiyalardıń tiyine sızıwadı, jazıp bo'lgach, olar miynettiń jazıp alınıwın qadaǵalaw etediler.
- óz-ózinen diktant yamasa yaddan jazıw : oqıwshılar vizual yamasa qulaq arqalı qabıl etilgen tekstti yad aladılar, keyininen ózleri jazadılar.
- vizual-esitiw diktantlari oqıwshılar tekstti ǵárezsiz oqılıwından baslanadı, keyininen orfografiya boyınsha izertlew hám túsindiriw jumısları alıp barıladı.
Diktantlarning ayırım túrlerin mısallar menen kórip shıǵıń.