Tema: Baslawısh klaslarda tekseriw diktanti ham oni sholkemlestiriw Joba: Kirisiw

Tema: Baslawısh klaslarda tekseriw diktanti ham oni sholkemlestiriw
Joba:
Kirisiw
1-Bap. Diktant haqqında ulıwma túsinik, diktant túrleri
1.1. Oqiwshilardi tárbiyalawda diktantdiń roli hám áhmiyeti.
1.2. Diktant jazıwǵa tayarlaw. Qátelerdi esapqa alıw hám olar ústinde islew.
2-Bap. Kórgezbeli sózlik diktantlari arqalı orfografiya kónlikpelerin rawajlandırıw
2.1. Sózlik diktanti ótkeriw metodikasınıń qásiyetleri
2.2. Dóretiwshilik diktant. Onıń qásiyetleri hám metodologiyasi
Juwmaq
Paydalanılǵan derekler dizimi


Kirisiw
Búgingi kúnde Belarus zamanagóy jáhán jámiyetshiligine tekǵana bazar hám ekonomikalıq munasábetlerdegi serik, bálki tsivilizatsiyalarning planetalıq baylanısi qatnasıwshısı, joqarı ayriqsha mádeniyat tasıwshısı retinde de kiritilgen. Házirgi sharayatta mektep tálim mákemeleriniń iskerligi pitkeriwshiniń social aktiv, bárkámal shaxsın qáliplestiriw ushın qolay shárt-shárayatlardı jaratılıwma jóneltiriliwi kerek. Bul maqsetke erisiwdiń hasası baslanǵısh mektepte oqıw procesin shólkemlestiriw bolıp tabıladı. Oqıw quralları, instrumental úskenelerdiń nomukammalligi oqıtıwshılardı oqıw máselelerin sheshiwdi támiyinleytuǵın innovaciyalıq ideyalardı izlewge odaydı.
Tálim, atap aytqanda, orfografiya sawatlı adamlıǵın qáliplestiriw kóp on jıllar dawamında ásirese aktual mashqala bolıp kelgen. Tuwrı jazıwdı úyreniw tartıslı wazıypa bolıp, onı sheshiw zárúrshiligi júdá joqarı. Kóbinese, hátte qaǵıydalardı jaqsı biliw hám olardı qóllaw qábileti de orfografiya -sawatlı jazıwdı támiyinlemeydi.
Mashqalanı sheshiwde zárúrli qádemler D. B. Elkonin (RO texnologiyası), V. V. Davydov metodologiyasida ámelge asırıldı. 60 -70-jıllarda olar birinshi klass oqıwshıların orıs tiliniń fonematik teoriyasına tiykarlanǵan halda oqıtıw sistemasın islep shıqtılar hám sınaqtan ótkerdiler. Bul sistemada orfografiyanı kóriw qábiletin qáliplestiriw basqıshı asa zárúrli bolıp tabıladı. Texnika sawatlılıqtı úyretiwdiń dáslepki basqıshlaridanaq jazba sózdiń túrli morfemalarında málim bir orfografiyanı emes, bálki bir waqtıniń ózinde bir neshe orfografiyalardı anıqlaw qábiletin qáliplestiriwge múmkinshilik beredi. RO texnologiyasınıń hasası dóretiwshilik hám jeke rawajlantıratuǵın tálim iskerligi túrlerinen paydalanǵan halda qurılǵan oqıw procesi bolıp tabıladı. Orfografiyanı ózlestiriwde sanalı, mazmunli jumıs tiykarǵı orın tutadı.
Biraq oqıtıwshı orfografiyanı ózlestiriwdiń basqa faktorları haqqında da eslewi kerek: vizual - aldaw, vizual diktantlar hám hk.; eshitish - aytılıw, esitiw diktantlari; nutq motorı - sóylew shólkemleriniń háreketlerin yadlaw ; qo'l háreketi - qol háreketlerin yadlaw.
Sonday etip, orfografiya mashqalasın sheshiw, eger student qaǵıydanı qóllaw ob'ekti - orfografiyanı kórse, múmkin boladı. Tek orfografiyanı anıqlay alıw arqalı student onıń ayriqsha orfografiyası haqqında qarar qabıllawı múmkin boladı. Sonday eken, orfografiya qıraǵılıǵı dep atalatuǵın orfografiyanı anıqlaw qábileti tiykarǵı orfografiya uqıpı, orfografiya úyretiwdiń birinshi basqıshı, sawatlı jazıwdıń gilti bolıp tabıladı. Jazıwda orfografiyanı ajrata almaslik orfografiya kónlikpelerin rawajlandırıwǵa tosqınlıq etiwshi tiykarǵı sebeplerden biri bolıp tabıladı. Sonlıqtan, orfografiya qıraǵılıǵın qáliplestiriw máselesi zamanagóy oqıw sharayatında júdá aktual bolıp tabıladı.