Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Ayaq skeleti

Ayaq skeleti: ayaq súyekleri beldewine yaǵnıy shanaq beldewine hám erkin súyeklerge bólinedi.

Ayaq beldewi súyekleri

Shanaq súyegi (os. coxae) úsh bólimnen: jambas súyekten, otırǵısh súyekten hám shat súyeginen turadı.

14- súwret. Ayaq skeleti.

1-segizkóz; 2- taz; 3-san súyegi;4-dize qaqpaǵı; 5-kishi baltır súyegi; 6-úlken baltır súyegi; 7-taban súyekleri.
Shanaqta ishki organlar saqlanadı, ol gewde hám ayaq tayanıshı esaplanadı. Shanaq súyekleri ayaqtı omırtqa baǵanası menen biriktiredi. Shanaq súyekleri qalıń bekkem súyekler bolıp janbas, otırǵısh hám shat súyekleriniń birigiwinen payda boladı. Shanaq súyeginde úsh súyek denesi qosılǵan jerde otırǵısh kesası jaylasıp, oǵan san súyeginiń shar tárizli bası birigedi. Otırǵısh hám shat súyekleri tómengi tarmaǵınıń birigiwinen bul súyekler arasında jabılıwshı tesik payda boladı. Ol perde
hám bulshıq etler menen oralǵan boladı.

Janbas súyegi

Jambas súyegi (os. ilium) qalıńıraq bólimi denesi bolıp, ońnan joqarıǵa keń plastinka tárizli bólimi qanatı dawam etedi. Qanatınıń joqarǵı bóliminde bulshıq etler birigetuǵın ishki, orta hám sırtqı qırları boladı. Bul qırlar aldınǵı tárepinde ótkir ósik penen tamamlanadı. Bul ósiktiń astında aldınǵı tómengi ósik jaylasqan. Jambas súyegi qanatınıń sheti qalıń, ortası juqa bolıp, ishki tárepiniń biraz arqasında segizkóz súyegi birigiwi ushın qulaq tárizli buwın júzi payda bolǵan.

Otırǵısh súyegi

Otırǵısh súyegi (os ischii) niń denesi otırǵısh kesesi ishinde boladı. Bul súyektiń joqarǵı hám tómengi tarmaqları múyesh payda etip birlesedi, hám usı bólimi qalıńlasıp otırǵısh bórtigin payda etedi. Otırǵısh bórtiginiń joqarısında
úlken hám kishi otırǵısh oyıqları bar. Bul oyıqlar arasında otırǵısh ósigi jaylasqan boladı.

Shat súyegi

Shat súyegi (os pubis) niń deneside otırǵısh kesasında jaylasqan. Denesinen joqarıǵa tarmaq shıǵadı, soń ol tómenge qayrılıp tómengi tarmaqtı payda etedi. Otırǵısh súyeginiń tómengi tarmaǵı menen shat súyeginiń tómengi tarmaǵı qosılıwınan jabılıwshı tesik payda boladı.