Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Til astı súyegi

Til astı súyegi (os. hyoideum) bet súyeklerine qosılıp úyreniledi. Bul súyek bulshıq etler járdeminde gelle hám kókirek kletkası súyeklerine birigedi. Ol kómekey ústinde jaylasıp denesi úlken hám kishi tarmaqlarǵa ajıraladı.

Gelle súyekleriniń birigiwi

Gelleniń tómengi jaq súyeginen basqa hámme súyegi háreketsiz tigis járdeminde baylanısqan. Tiykarǵı súyektiń denesi 20-jastan keyin eńse súyeginiń tiykarǵı bólimine súyek járdeminde birigip ketedi. Gelledegi tigisler úsh túrli: tenge tárizli, tigis tisli hám jarǵınıń tisi tárizli boladı. Tisli tigislerde bir súyektiń tisleri ekinshi súyektiń tisleri arasında jaylasadı. Miy qaqpaǵınıń súyeklerindegi tigisler hár qıylı baǵdarda jaylasqan. Tóbe súyekleriniń óz-ara birigiwi buǵan mısal boladı. Mańlay tóbe súyekleri arasındaǵı tigis frontal baǵdarda boladı.
Tengeshe tárizli tigis payda etip, birigiwde bir súyektiń qırına ekinshi súyektiń qırı juqalasip mingesip balıq tengeshesi túrinde jaylasadı. Mısal ushın sheke súyegi tóbe súyegi menen usı tártipte birigedi. Tigis payda etip birigiwde eki súyektiń tigis qırları bir–birine súyek járdeminde birigedi. Tómengi jaq súyeginiń buwın ósikleri sheke súyegindegi buwın shuqırshasına buwın payda etip birigedi. Buwın júzleriniń fibroz talshıqlı shemirshek penen qaplanǵanlıǵı, buwın boslıǵı fibrozlarınıń shemirshekten dúzilgen plastinka disk penen ústinbe-ústin eki bólimge ajıratılǵanlıǵı bul buwındı basqa buwınlardan ajıratıp turadı. Buwınnıń eki tárepi barabar háreket etedi. Buwında túrli háreketler: (tómenge, joqarıǵa, qaptalǵa, aldınǵa hám arqaǵa) orınlanadı. Gelle súyegi adamnıń kelip shıǵıwına, jasaw jaǵdayına hám rasasına qaray hár túrli formada boladı.

Gelle súyeginiń topografiyası

Gelle súyegi bir pútin bolıp, júz tárepinen kórinisi máyek tárizli, tómengi iyek bólimi biraz tar, joqarǵı bólimi keń boladı. Júz tárepinen qaraǵanda joqarıdan tómenge tómendegiler: mańlay dóńleri, mańlay shuqırshası, kóz kesası, almurt tárizli tesik, awız tesigi, kóz kesası shuqırshasınıń astında kóz astı nervi ótetuǵın tesik, onnan tómende it shuqırshası kórinedi. Awız tesigi átirapında joqarǵı hám tómengi jaqtıń alveola ósikleri, tómengi júzinde iyek shuqırlıǵı, iyek aldı tesikleri, iyek dóńshesi hám basqalar kórinedi.
Kóz kesası tórt diywal menen oralǵan bolıp joqarǵı diywalı mańlay súyegi menen sına tárizli súyektiń kishi qanatınan, ishki diywalı kóz jası hám elek tárizli súyekten, tómengi diywalı joqarı jaq súyegi menen bet súyeginen, shetki diywalı sına tárizli súyektiń úlken qanatı menen mańlaydan payda bolǵan. Kóz kesasında joqarǵı hám tómengi jarıqlar kóriw nervi ótetuǵın tesikler hám kóz jası kanalı tesikleri boladı. Joqarǵı jarıǵı miy qutıshası boslıǵına tómengi jarıǵı qanat tańlay shuqırshasına kóz jası kanalları murın boslıǵına tutasadı.
Murın boslıǵı orta bólimde pazna súyegi hám elek tárizli súyektiń tik plastinkası járdeminde ekige ajıraladı, hár bir boslıǵında joqarǵı, orta tómengi murın rakovinaları bolıp, olar murınnıń ishki kólemin asıradı. Murın boslıǵı aldıńǵa almurt tárizli tesik kórinisinde ashıladı. Bul boslıqtıń arqa tesigi xoanalar járdeminde jutqınshaqqa, ol arqalı awızǵa hám Evstaxiev nayı arqalı orta qulaqqa tutasadı. Bul boslıq kóz jası kanalı arqalı kóz kesasına elek tárizli súyektiń tesikleri arqalı miy qutıshasına qaptal tesigi arqalı joqarǵı jaq boslıǵına arqa táreptegi tesikler arqalı tiykarǵı súyektiń denesindegi boslıqqa tutasadı. Murın boslıǵı qanat tańlay boslıǵına birigedi.