Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

2-súwret. Qabırǵalar.

A.I qabırǵa; B.II qabırǵa; G.VII-qabırǵa; A. 1- qabirǵanıń basshasi; 2- qabırǵanıń moyni; 3- qabırǵanıń dúmpegi; 4-omiraw asti arteriyasiniń qarıǵı; 5-aldınǵı basqaldaq bulshıq ettiń dúńkiligi; 6- omıraw astı venasi qarıǵı; B.1- qabırǵanıń basshası; 2- qabırǵa basshasinıń buwin júzi; 3- qabırǵa basshasınıń órkeshi; 4- qabırǵanıń qarıǵı; 5- qabırǵanıń denesi; 6- qabırǵanıń tós táreptegi aqırı.

Tós súyegi

Tós súyegi, yaǵnıy tós (sternum) jalpaq súyek bolıp dástesi, denesi hám qanjar tárizli ósimshesi bar. Adamnıń 20-25 jaslarında bul bólimleri bir-biri menen súyekli birigip, bir tutas tós súyegi payda boladı. Dástesiniń joqarǵı tárepinde moyıntırıq oyıǵı bolıp onıń eki qaptalında qabırǵalar birigetuǵın shuqırshalar bar. Tós súyegi ósimtesi qanjar tárizli, ayrı tárizli domalaq bolıwı múmkin.

Gewde súyekleriniń jasqa baylanıslı ózgeshelikleri

Omırtqalar embrionda shemirshek toqımasınan rawajlanadı hám qáliplesip baradı. Omırtqalardıń aldın denesi, keyin sheńberi, onnan soń ósimteleri qáliplesedi. Bala tuwılǵanda omırtqa baǵanası tuwrı bolıp, balanıń jasına qaray bulshıq etler háreketi sebepli iyrekleri payda boladı. Balada jasınıń aqırında moyın- kókirek iyrekleri qáliplesedi. Bel lordozı 12 jasqa kelip ádewir dárejede rawajlanadı.
Adam 17-25 jasqa kelgende segizkóz omırtqaları birigip segizkóz súyegin payda etedi. Quyımshaq súyekleriniń súyekke aylanıwı 30-jasta tamamlanadı. Balalardıń omırtqa baǵanası iyiliwsheń hám háreketsheń boladı. Balada eki jasına shekem qabırǵa súyekleri gewek súyekten turadı. Jas artıwı menen olar súyekke aylanıwdı dawam etedi. Tós súyegi bolsa 25-30 jasta súyekke aylanıp boladı. Balanıń jası artıwı menen kókirek kletkasınıń forması ólshemi ózgeredi 3-jasqa shekemgi dáwirde kókirek kletkasınıń aylanası uzınlıǵına salıstırǵanda úlken boladı. 7-8 jasta konus túrge kiredi. Gewde súyekleriniń ósiwi hám rawajlanıwına qorshaǵan ortalıqtıń jaǵdayı balanıń awqatlanıwı fizikalıq tárbiya menen shınıǵıw shınıqpaslıǵı tásir etedi. Balalardıń kókirek kletkası jaz hám gúz aylarında tez ósedi.