Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Adam skeletiniń rawajlanıwı

Adam skeleti embrion ómiriniń ekinshi ayı ortalarında mezenximadan payda bolǵan biriktiriwshi toqıma kletkalarınan payda boladı. Mezenxima toqımalarınan payda bolǵan ayrıqsha kletkalar osteoblastlar kletka aralıq súyek zatların islep shıǵara baslaydı. Bul súyek zatları organizmde tiykarınan tirek xızmetin atqaradı.
Súyekler qáliplesiw dáwirinde ayırımları biriktiriwshi toqımalardan rawajlanadı. Bunday rawajlanıw birlemshi súyekleniw hám biriktiriwshi toqıma súyekleri delinedi. Gelleniń miy bólimindegi qaplawshı súyekler hám barlıq júz (bet) súyekleri birlemshi súyekleniwden qáliplesedi. Basqa súyekler shemirshekten dúzilgen bolıp súyeklenip baradı buǵan ekilemshi súyekleniw delinedı. Mısalı: uzın nay tárizli súyekler buǵan mısal bolıp shemirshek kletkalarınan rawajlana baslaydı. Bunday súyek osteoblast kletkaları esabınan ósip baradı. Bunday tiptegi súyekke aylanıw perexondral súyekke aylanıw delinedi. Súyek ósiw waqtında ishki bólimniń jemiriliwi esabınan kemik (qızıl súyek miyi) bólimi qáliplesedi. Uzın nay tárizli súyekler epifizdegi shemirshek qatlamı astında payda bolǵan jańa súyek kletkaları esabınan ósip baradı. Jańa tuwılgan bala skeletindegi súyekler juqa iyiliwsheń bolıp bazı bir súyeklerde shemirshekler hám biriktiriwshi toqımalar boladı. Balanıń ósiwi menen súyekler joqarıda aytılǵan baǵdarda enine hám boyına ósip baradı. Mısalı úlken baltır súyeginiń diafizinde súyekke aylanıw orayı embrion eki aylıǵında payda boladı. Bular ósip barıp 16-17 jasta úlken baltır súyegi qáliplesedi.
Organizm qansha jas bolsa súyek ústi perdesi súyekke sonsha tıǵız jaylasqan boladı. Úlken adamlarda bolsa ol biraz ajıralıp turadı. Balalarda súyek ústi perdesi astında osteotsit kletkaları payda bolıp usılar esabınan súyek enine ósip baradı.
Súyekler kúshli tásirler nátiyjesinde sınadı. Olar jabıq hám ashıq sınıwı múmkin. Súyekler sınǵan waqıtta shıpaker kelgenshe nawqastı qozǵaltpastan shıqqan yaki sınǵan jerdi háreketsiz qılıp shina, taxtaysha járdeminde baylap qoyıw kerek.