Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Quyımshaq omırtqaları adamda 4-5 dana boladı olardıń, birigiwinen quyımshaq súyegi payda boladı. Quyımshaq súyegi adamlarda rudument halda bolıp tek denesi hám kishi qaptal ósimtesi saqlanǵan.
Balalardıń omırtqa baǵanası júdá iyiliwsheń boladı. Onıń bel bólimi basqa bólimlerge qaraǵanda háreketsheń bolıp onda búgiw jazıw, shepke, onǵa awıw hám burılıw háreketleri iske asadı, sebebi bul bólimniń omırtqalarında disk qalıń bolıwı menen birge átirapında súyek, tosıq joq. Úlken adamlarda segiz kóz hám quyımshaq súyekleri birigip ketken boladı.

Kókirek kletkası

Kókirek kletkası (thorax) 12 jup qabırǵalardıń, tós súyeginiń hám 12 kókirek omırtqasınıń qatnasında payda bolǵan. Bulardıń birigiwinen konus túrindegi boslıq payda bolıp, onda áhmiyetli organlar: júrek, traxeya, bronxlar, ókpe, qızıl óńesh hám iri qan tamırlar jaylasadı. Adamda kókirek kletkasınıń joqarǵı bólimi biraz tar, tómengi bólimi keń boladı. Kókirek kletkasınıń frontal diametri sagital diametrinen úlken. Kókirek kletkasınıń tómengi bólimi erkeklerde biraz tar hayallarde keńirek hám biraz joqarıǵa kóterilgen boladı.

11 - súwret. Kókirek quwısı

1- kókirek quwısınıń joqarǵı tesigi; 2- tós-qabirǵa buwinları; 3-qabirǵalar arasi; 4- tós astı múyeshi; 5- qabırǵalardıń burilmasi; 6-kókirek quwısınıń tómengi tesigi (apertura).

Qabırǵalar (costae) jińishke lenta túrinde iymek bolıp súyek bóliminde bası, moynı tompaǵı hám denesi boladı. Denesi lenta tárizli óz oǵı átirapında biraz burılǵan boladı, ishki júzi, tómengi hám joqarǵı sheti parq qılınadı.

Qabırǵanıń ishki júzinde nerv hám qan tamırları ótetuǵın qarıqlar bar.
Qabırǵalar aldınǵı (shemirshek) ushı menen tós súyegine arqa ushı menen omırtqa baǵanasına birlesedi. Qabırǵalar arqa súyekli bólimindegi bası hám tompaqları menen omırtqalar denesine hám kese ósimtesine birigedi. Qabırǵanıń bası eki omırtqa denesi ortasındaǵı buwın oyınshasına jetip baradı.
Haqıyqıy qabırǵalar dep atalatuǵın 7 jup qabırǵalar shemirshek járdeminde tós súyegine tuwrı kelip birigedi hám olar shın qabırǵalar dep ataladı, onnan keyin jaylasqan VIII, IX, X qabırǵalardıń shemirshekleri aldın ala birigip alıp keyninen tós súyegine kelip birigip jalǵan qabırǵalar degen atqa iye boladı. Qalǵan XI, XII qabırǵalardıń shemirshekleri hesh jerge jabıspastan qarın bulshıq etleri arqasında jaylasqan boladı. Olar jetim qabırǵalar dep
júritiledi.