Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Arqa hám bas miydiń ótkiziwshi jolları

Arqa hám bas miy nerv kletkaları (kúlreń zat) hám olardan shıǵıwshı talalar yaki tarmaqlar (aq zat) dan dúzilgenligi hám bul eki bólimniń islew tiykarında refleks sheńberi turǵanlıǵı málim. Demek miydiń aq zatın qurawshı talalardıń hámmesi bas miy qabıǵındaǵı seziwshi kletkalarǵa (oraylarǵa) málim bir tásirdi jetkeriwshi hám háreketlendiriwshi kletkalardan (oraylardan) jumısshı organlarǵa qaray baǵdarlanıwshı ótkeriwshi jollardan ibarat.
Ótkiziwshi jollardıń tiykarǵı bólimi bolǵan uzın jollar, (bas miyden arqa miyge, kerisinshe arqa miyden bas miyge) bas miy qabıǵın bas hám arqa miy nervleri járdeminde periferiyalık aǵzalar hám sırtqı ortalıq penen baylanıstırıp tursa, kelte jollar bas miy zonası menen ǵana shegaralanıp, miy qabıǵın miy stvolı menen hám miydiń ayırım bólimlerin bir - biri menen baylanıstıradı.
Ótkiziwshi jollar óz funktsiyalarına hám úlken kishiligine qaray, az hám kóp (bir neshe) neyronlardan dúzilgen boladı. Baslanǵısh neyronlar arqa yaki bas miydiń málim bir bóliminde pútin ózeklerde tamamlanıp, onnan gezektegi neyron baslanadı.
Tómende ótkeriwshi jollar menen qısqasha tanısıp shıǵamız.

Háreketlendiriwshi ótkiziwshi jollar

1. 
   Miy qabıǵı menen arqa miy arasındaǵı jol erkin háreketlerge tiyisli bolıp, eki neyronnan quralǵan.
   
2. 
   Miy qabıǵı menen miy ózekleri yaki miy piyazshası arasındaǵı jol eki úlken bólimnen ibarat bolıp, hár bóliminde ekewden neyron bar.
   
3. 
   Qızıl ózek penen arqa miy arasındaǵı jol. (Manakov dástesi depte ataladı). Bul jol altı neyronlı úlken ótkiziwshi joldıń, bir bólimi bolıp, eki neyronnan ibarat.
   

Seziwshi ótkiziwshi jollar

4. 
   Arqa miy menen miy qabıǵı arasındaǵı jol. Tereńde jaylasqan sezimlerdi ótkeriwshi bul jol úsh neyronnan ibarat.
   

Quramalı ótkiziwshi jollar

5. 
   Arqa miy menen miyshe arasındaǵı aldınǵı jol, úsh neyronnan ibarat bolıp, Govers jolı depte ataladı.
   
6. 
   Arqa miy menen miyshe arasındaǵı arqadaǵı jol, úsh neyronlı bolıp, Fleksig jolı depte ataladı.
   
7. 
   Miysheniń háreketin tártipke salıwshı quramalı refleks jolı. Bul jol arqalı miyshe arqa miyden ketetuǵın háreket neyronlarınıń xızmetlerin (mısal ushın, bulshıq et jumısın bir tártipte uslaw, teńsalmaqlılıqtı, bulshıq et tonusın saqlaw
   

x.t.b) qadaǵalap turadı. Bul jol altı neyronnan dúzilgen.

8. 
   Arqa miy menen kóriw tompaǵı arasındaǵı jol, úsh neyronnan ibarat bolıp, júze jaylasqan sezimler (awırıw sezimi hám temperatura) jolı.
   
9. 
   Esitiw jolı, úsh neyronnan dúzilgen. Birinshi neyron qulaq baqanshaǵı ishindegi Kortiev organnıń qasındaǵı burama túyinniń kletkaları esaplanadı.
   
10. 
    Kóriw jolı, tórt neyronnan dúzilgen. Birinshi neyron kózdiń nerv torındaǵı tayaqsha hám kolbasha tárizli kletkalar bolıp, usı jerdegi bipolyar kletkalarda tamamlanadı.