Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Periferiyalıq nerv sisteması

Periferiyalıq nervler oraylıq nerv sistemasınıń eki bóliminende (bas hám arqa miyden) shıǵadı. Bas miyden 12 jup, arqa miyden bolsa 31 jup nervler shıǵadı.

Bas miy nervleri

Bas súyegi nervleri yaki bas miy nervleri turaqlı tártip belgisine iye bolǵan 12 jup nervlerden ibarat.

1. 
   Iyis seziw nervi. Miy túbinde jaylasqan iyis seziw piyazshasınan jip tárizli aq talshıqlar túrinde baslanıp, elek tárizli súyektiń ilme-tesiklerinen ótip murın boslıǵınıń- sliz qabatına tarqaladı.
   
2. 
   Kóriw nervi. Kóz alması ishindegi talalardıń jıyındısınan payda bolıp, kóriw tesigi arqalı gelle ishine ótedi.
   
3. 
   Kózdi háreketke keltiriwshi nerv. Atalıwınan belgili bolǵanınday bul nerv kóz almasınıń bulshıq etlerine baradı. Ol tiykarınan háreketlendiriwshi talalardan ibarat.
   
4. 
   Túte nerv. Onsha úlken bolmaǵan bul nerv miy jatırınıń arqa tárepinen shıǵadı hám kóz almasınıń ústingi qıysıq bulshıq etine baradı.
   
5. 
   Úsh shaqlı nerv. Ol dáslep eki bólek tamırlardan ibarat halda (seziwshi hám háreketlendiriwshi) miyden bólek - bólek shıǵadı. Seziwshi talalardan ibarat úlken bólek miyshe ortasha ayaqshası menen Varoliy kópiri shegarasınan jarıp shıǵadı, háreketlendiriwshi talalardan ibarat kishi bólek bolsa, úlken bólekten aldınıraqtan shıǵadı hár eki bólek qaptallasıp jaylasqan halda miyshe ústindegi qattı perdeni tesip ótip, sheke súyegi piramidasınıń aldınǵı júzindegi qattı perdeniń eki listi arasındaǵı mekkel boslıǵına kiredi. Bul jerde yarımay tárizli túyindi payda etedi. (Gasser túyini). Yarımay kórinistegi túyinnen shıǵıwshı talalar kishi bólek penen birge úsh tiykarǵı shaqqa bólinedi. Kishi bólek úshinshi shaqqa qosılıp ketedi.
   

1. 
   Kóz nervi. 2. Ústingi jaq nervi. 3. Astınǵı shaq nervi.
   

Kóz nervi, kóz kesasınıń, ústingi jarıǵı arqalı kóz kesasına ótedi hám úsh tarmaqqa bólinedi. 1. Mańlay nervi. 2. Kóz jası nervi. 3. Murın kirpik nervi.

2. 
   Ústingi jaq nervi. Sına tárizli súyektiń úlken qanatınan domalaq tesik arqalı qanat- tańlay shuqırına shıǵadı hám ózinen tórt shaq beredi.
   

a) Kóz kesası tómendegi nerv. b) Qanat tańlay nervleri. v) Ustingi ketekshelerdiń nervleri. g) Júz nervi.