Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Evstaxiy nayı

Evstaxiy nayı jutqınshaq penen orta qulaq boslıǵın baylanıstırıp turıwshı organ. Naydıń xızmeti orta qulaq boslıǵın ventilyatsiya qılıwdan ibarat. Eger orta qulaqta basım kemeyip ketse, jutqınshaqtan hawa kelip onı kóteredi, kóbeyip ketse, kemeytedi.

Ishki qulaq

Ishki qulaq yaki labirint sheke súyeginiń tas tárizli bólimi ishinde jaylasqan, sırtqı tárepi súyekten dúzilgen labirint ishinde onı tákirarlawshı perde labirinti boladı. Labirint úsh bólimge: labirint dálizi, yarım sheńber tárizli kanallar hám baqanshaqqa bólinedi.

Súyekli labirint

Súyekli labirinttiń dáliziniń uzınlıǵı 6 mm bolıp, ezilgen almurtqa uqsas boladı. Ol sırtqı tárepten orta qulaqqa qaraǵan bolıp, domalaq hám oval sańlaqlar arqalı orta qulaq boslıǵı menen baylanısta boladı. Arqa tárepten bolsa bes tesiktiń járdeminde úsh yarımay tárizli sheńberler boslıǵı menen baylanıs qıladı. Labirint dálizi aldınǵı tárepte salıstırma úlkenirek tesik arqalı baqanshaqqa ótip ketedi. Solay etip, labirint dáliziniń, segiz: bes yarımay tárizli sheńberlerge, eki orta qulaq boslıǵına hám bir baqanshaqqa ashılatuǵın tesikleri bar.
Dáliz qırı dep atalıwshı qır labirint dáliziniń ishki tárepinde jaylasqan bolıp, dáliz ishin eki shuqırshaǵa: arqa táreptegi yarımay tárizli kanallar ashılatuǵın shuqırshaǵa hám aldınǵı baqanshaq tesigi ashılatuǵın shuqırshaǵa bóledi. Arqadaǵı shuqırsha dáliz-suw jolına ashıladı (bul dálizge ashılatuǵın 9- tesik). Dáliz suw jolı labirint boslıǵında jaylasqan perilimfa suyıqlıǵın miydiń qattı qabıǵı astındaǵı boslıqqa tutastıradı. Solay etip, dáliz suw jolınıń ishki tesigi labirint dálizine, dáliz suw jolınıń sırtqı tesigi bolsa sheke súyeginiń miy boslıǵına qaraǵan júzinde usı atamadaǵı tesikke ashıladı.
Súyekli yarım sheńber tárizli kanallar úsh: joqarı, arqa, hám laterial kanallardan turadı. Joqarǵı yarım sheńber tárizli kanaldıń aldınǵı ayaǵı kolba sıyaqlı keńeygen bolıp labirint dálizi astınǵı tárepiniń aldınǵı bóliminen baslanadı. Arqa ayaǵı dálizdiń aldınǵı tárepiniń astınǵı bóliminde, arqadaǵı yarım sheńber tárizli kanaldıń aldınǵı ayaǵı menen birgelesip ashıladı.
Joqarıdaǵı yarım sheńber tárizli kanaldıń dúmpiygen ústingi tárepi gelle boslıǵına qaraǵan, ol sheke súyegi piramida bóliminiń ishki júzin biraz kóterip tompaq payda etedi. Bul tompaqtı payda etken súyek plastinka júdá juqa bolıp, ayırım jaǵdaylarda tesilip ketiwi hám joqarı yarım sheńber tárizli kanaldıń dóń jeri miydiń qattı qabıǵına tiyip qalǵan bolıwı da múmkin.
Arqadaǵı yarım sheńber tárizli kanal, frontal tegislikte jatıp, piramidanıń, arqa júzine parallel jaylasqan. Bul kanaldıń aldınǵı ayaǵı joqarıda aytıp ótkenimizdey, aldınǵı yarım sheńber tárizli kanaldıń arqadaǵı ayaǵı menen birgelikte dálizge ashılsa, ekinshi ayaǵı labirint dálizine óz aldına ashıladı. Sonıń ushında yarım sheńber tárizli kanallarda altı ayaq bolıwına qaramay, olar labirint dálizine bes tesiktiń járdeminde ashıladı.
Laterial yarım sheńber tárizli kanal, joqarı hám arqa kanallarǵa salıstırǵanda laterial jaylasqan bolıp, gorizontal tegislikte jatadı. Bul kanal basqa kanallardan kelterek hám juwanıraq bolıp, ayaqshaları labirint dáliziniń, qaptal, diywalına ashıladı.