Ҳаракат амплитудаси – бу ҳаракатнинг кенглигидир. Амплитуданинг катта – кичиклиги бурчак градуслари * билан аниқланади. Гавданинг бир неча звенолари ҳаракатининг умумий амплитудасини баъзан чизикли улчов билан (масалан, кадамнинг узунлиги – 75 см) ёки шартли белгилар (масалан, ярим чуккайиш) билан аниқлайдилар. Одам гавдаси айрим звеноларининг ҳаракатлари амплитудаси бўғинларнинг тузилишига, богловчи аппарат ҳамда мускулларнинг эгилувчанлигига боғлиқ.
Бўғинларнинг ҳаракатчанлиги мускулларнинг актив қисқариши туфайли эришиладиган актив ҳаракатчанликка ва ташки кучлар (масалан, шерик ёрдамида) эришиладиган пассив ҳаракатчанликдан кам қўлланилади. Кундалик ишларда меҳнат ва спортда ҳаракатнинг максимал, анатомик жихатдан мумкин бўлган, амплитудаси одатда батамом фойдаланилмай қолади. Бу биринчидан, тўла амплитудага эришиш учун мускул кучини кушимча сарфлаш (зур келадиган мускулларни ва богловчи аппаратнинг мумкин кадар кўп чўзилишига қаратилган бўлади) талаб этилиши билан тушунтирилса, иккинчидан, ҳаракатни энг сўнгги чегарагача олиб боришда ҳаракат йўналишини бир текисда ўзгартириш қийинлиги билан тушунтирилади. Ҳаракат тамплитудасини хаддан ташкари оширишга интилиш кишининг жарохатланишига олиб келиши мумкин.
Спорт амалиётида бўғинларнинг ҳаракатчанлигидан ё мускулларни олдидан чўзиб ёзиш (булар ҳаракат вақтида тез ва кўп қисқариш керак) ёки қисқарган мускулларни чўзиш (эгилувчанликни ошириш ёки кадди коматдаги нуксонларни тузатиш) мақсадида фойдаланилади.
Хаддан ташкари катта амплитудасдага ҳаракатларни одатда кенг ҳаракатлар деб атайдилар. Агар ҳаракатнинг ёули қисқа бўлса майда ҳаракат деб аталади. агар ҳаракатнинг йўналиши ёки амплитудаси олдинга қўйилган ҳаракат вазифаларига мос келмас, бундай ҳаракатларни ноаниқ ҳаракат деб аталади.
Фазовий вақт характеристикаси - Ҳаракатнинг тезлиги - Жисмнинг (ёки нуқтанинг) фазода вақт бирлиги ичидаги силжиши тезликни ифодалайди. Тезлик жисм (ёки унинг бир қисми) босиб утилган йўл узунлигининг шу йўлни босиб утишга сарфланган вақтга нисбати билан аниқланади. Одатда тезликни аниқлашда уни метр – секунд билан улчанади. Агар йўлнинг барча нуқталарида ҳаракатнинг тезлиги бир хил бўлса, бундай ҳаракатни текис ҳаракат деб, агар у ўзгарса – нотекис ҳаракат деб аталади. У салбий ва ижобий бўлиши мумкин.
Тезликни кескин ўзгартирмай бажариладиган ҳаракатлар текис ҳаракат деб аталади. Дарҳол катта тезликда бажариладиган ҳаракатлар ҳамда нотекис тезланувчан ва нотекис секинлаштирилган ҳаракатлар кескин ҳаракатлар деб аталади. Кишида доимий тезликдаги ёки доимо тезланиб борадиган ҳаракатлар жуда камдан кам бўлади. шу билан бирга техникавий жихатдан тўғри бажарилган жисмоний машқда ҳам тезликнинг тусатдан ўзгариш ҳоллари юз бермайди.4 Тезликнинг кескин ўзгариши – машқнинг ёмон бажарилганлиги ёки уни нотўғри ўзлаштириб олганлик белгисидир.
5 Гавданинг айрим қисмлари ҳаракати тезлигини бутун гавданинг силжиш тезлигидан фарк килмок керак. Бутун гавданинг силжиш тезлиги фақат гавданинг айрим қисмлари ҳаракати тезлигига эмас, балки бошқа бир қатор факторларга (кул – оёкларнинг узунлигига, ташки мухитнинг каршилиги ва бошқаларга) ҳам боғлиқ.
Псиҳологик ва методик нуқтаи назардан тезлик оптимал ва максимал тезликка ажартилади.
Спорт техникасида ҳаракат тезлиги мухим роль ўйнайди: тезлик қанча катта бўлса, спорт натижалари шунча юқори бўлади.
Бирок энг юқори натижага эришиш учун кўпинча максимал тезлик эмас, балки ҳар бир спортчи учун ҳаракатнинг оптимал тезлиги мухим аҳамиятга эга. Тезлик эркин ва мажбурий бўлиши мумкин. масалан, чангичининг тепаликка кўтарилишадиган тезлиги эркин тезлик бўлса, тепаликдан пастга тушишда эса мажбурийдир.
Мусобакаларда олдидан белгиланган ҳаракат тезлигига аниқ риоя кила билиш, яъни масофа қисмларини олдиндан тўзилган граифкдаги тезлик билан утиш катта аҳамиятга эга. Бу ўз кучларнинг вақт жихатидан мақсадга мувофик таксимлашга ҳамда чарчаш моментининг бошланишини узоқка чўзишга имкон беради. спортда бу малакани «тезликни хис этиш» малакаси деб атайдилар.
