Tasviriy san’at va qo‘l mehnatiga 0 ‘qitish maxsus

«Kichik o‘qituvchi» bilan ishlash
Jamoa bo‘lib ishlashda «kichik o‘qituvchi» boshchiligida ish 
bajarish o‘quvchilaming aqliy, nutqiy, ruhiy rivojlanishiga samarali 
ta’sir koTsatadi. Chunki bu faoliyatga nutqiy rivojlanishidan qat’iy 
nazar, hamma o‘quvchi qatnashadi. Sinfda ko‘proq yaxshi o‘qiy- 
digan, nutqiy malakalarga ega bo‘lgan o‘quvchilar «kichik 
0
‘qituv- 
chi» qilib tayinlanadi va faoliyatni amalga oshiradi. Aslida sinfdagi 
bo‘sh o‘zlashtiruvchi o‘quvchilar qancha ko‘p nutqiy amaliyotga 
tortilsa, nutqiy rivojlanishi shunchalik ilgarilaydi.
Bunda bo‘sh o‘quvchiga o‘z vaqtida yordam berilishi, top­
shiriqni aw al uning o‘zi tushunishi zarurdir.
Tayyorlov sinflarda kichik o‘qituvchi epizodik tarzda qatna­
shadi: material, ish qurollarini tarqatishda, alohida harakatlami 
bajarishda yoki tayyor buyumlami yig‘ishda.
Keyinchalik kichik o‘qituvchining harakat maydoni kengayadi. 
U ish rejasini tuzishi, ishning bajarilishini kuzatishi, o‘rtoqlariga ish 
haqida hisobot berishi, ishni baholashi mumkin. Barcha jarayon 
nutqiy amaliyot bilan bog‘liq holda kechadi.
Kichik o‘qituvchi ishga kirishishdan oldin o‘z vazifasini, 
0
‘qi- 
tuvchi belgilagan ish hajmini yaxshi bilishi va bundan o‘rtoqlarini 
xabardor qilishi lozim.
Bundan tashqari u o‘quvchilarga nima qilishlarini, ishni qaysi 
reja asosida bajarishlarini yetkazadi.
Kichik o‘qituvchi uchun topshiriqlar tuzish murakkabdir, 
chunki u nafaqat buyumni tayyorlash ketma-ketligini, balki ulami 
nutqiy instruksiyalarda ifodalashni ham bilishi kerak.
Kichik o‘qituvchi bilan ishlashda quyidagi ish usullari:
1. 
Tayyor buyum namunasi va tayyor topshiriqlar (kartoch- 
kalarda)dan foydalanish (1- sinfdan boshlanadi).
187

---

0 ‘qituvchi kichik o‘qituvchiga buyum namunasi va kartoch- 
kalarda yozilgan tayyor topshiriqlami beradi. «Kichik o‘qituvchi» 
uni o‘quvchilarga ko‘rsatadi va topshiriqni o‘qiydi (daktil-og‘zaki, 
og‘zaki), bajarilishini kuzatadi.
Agar nutqiy material va faoliyat o‘quvchilarga yaxshi tanish 
bo‘lsa, kichik o‘qituvchi topshiriqlami mustaqil tuzadi.
2. 
Shirma ortiga berkitilgan tayyor buyum namunasi bo‘yicha 
ishlash (1-sinfdan boshlanadi).
Kichik o‘qituvchiga buyum namunasi beriladi. U o‘quvchilarga 
ko‘rsatilmaydi. Namunani ko‘rgan kichik o‘qituvchi o‘quvchilarga 
buyumni tayyorlash yuzasidan topshiriq beradi.
Masalan: - qog‘oz oling. Doira chizing.
- 0 ‘rtaga - qog‘oz o‘rtasiga.
-Qog‘oz o‘rtasiga doira chizing.
-Doirani qirqing.
-Band yasang.